بیوفیدبک چیست؟

بیوفیدبک یکی از درمان های فیزیوتراپی است. در این روش بیمار در روند درمان خود فعال است. با استفاده از بیوفیدبک، فعالیت عضلانی به شکل صوتی و بینایی به بیمار نشان داده می شود و او چگونگی منقبض کردن و یا شل سازی هر عضله ای که الکترودهای دستگاه روی آن قرار دارد را می آموزد. پس از یادگیری عملکرد عضله مورد نظر با آموزش فیزیوتراپیست و بیوفیدبک، تقویت و/یا شل سازی عضله انجام می شود. سپس با بکارگیری آموزش های داده شده در فعالیت های روزانه، عملکرد عضله طبیعی می شود و بیمار بهبود می یابد.

بیوفیدبک روده چیست و چه کاربردی دارد؟

یکی از کاربردهای بیوفیدبک در مشکلات گوارشی است. بیوفیدبک روده، روی عملکرد عضلات  اطراف انتهای روده بزرگ یعنی عضلات کف لگن کار می کند. همانطور که در شکل زیر می بینید، عضلات کف لگن همانند رشته ای از استخوان دنبالچه در پشت لگن تا استخوان شرمگاه در جلوی لگن ادامه دارند. عضلات کف لگن حمایت کننده ارگان های داخل لگن همانند مجرای ادرار، انتهای روده بزرگ، مثانه و رحم (در خانم ها) هستند. این عضلات در انجام اعمالی همانند دفع یا کنترل ادرار و مدفوع، اعمال جنسی و به دنیا آوردن بچه (در خانم ها) کمک می کنند. قوی بودن و عملکرد صحیح این عضلات برای انجام صحیح این اعمال حیاتی است.

 کاربرد بیوفیدبک روده در مشکلاتی همانند سندرم روده  تحریک پذیر، افتادگی روده، بی اختیاری مدفوع، بی اختیاری گاز،  یبوست عملکردی و دیس سینرژی است.

بیوفیدبک برای بی اختیاری ادرار

افرادی که بدنبال بلند کردن جسم سنگین، عطسه و سرفه کردن یا خندیدن دچار نشت ادرار می شوند، مبتلا به بی اختیاری استرسی ادرار هستند. این مشکل مخصوصا در خانم های مسن و پس از یاسئگی و در خانم هایی که زایمان های متعدد به ویژه زایمان طبیعی داشته اند و آنهایی که جراحی در ناحیه لگن مثلا جراحی برداشتن رحم (هیسترکتومی) داشته اند، متداول است. این بیماران مبتلا به ضعف عضلات کف لگن هستند و بیوفیدبک برای بی اختیاری ادرار و تمرینات عضلات کف لگن درمان قطعی این افراد است.

نوع دیگر بی اختیاری ادرار، بی اختیاری اورژانسی ادرار است. در این مشکل فرد احساس اضطرار برای دفع ادرار دارد. این بیماران بعلاوه ممکن است که احساس تکرر ادرار و نیاز زود زود به دفع ادرار داشته باشند. بیوفیدبک برای بی اختیاری ادرار این بیماران بسیار موثر است.

بیوفیدبک برای بی اختیاری ادرار در خانم ها با استفاده از پروب واژینال و در دختر خانم هایی که ازدواج نکرده اند با استفاده از الکترودهای سطحی که در دو طرف واژن قرار می گیرد و در آقایان با استفاده از پروب های رکتال انجام می شود. تصویر پروب وازینال در شکل زیر آورده شده است.

درمان سریع بی اختیاری مدفوع

بی اختیاری مدفوع در افراد مسن که با افزایش سن دچار ضعف عضلات شده اند، افرادی که جراحی انتهای روده یا مقعد انجام داده اند، بیمارانی که سال های طولانی مبتلا به یبوست بوده اند ونیز آنهایی که افتادگی روده دارند با بیوفیدبک و فیزیوتراپی کف لگن درمان می شود.

بیوفیدبک برای درمان واژینیسموس

بیوفیدبک برای درمان واژینیسموس مفید و موثر است. همانطور که گفته شد، بیوفیدبک روشی برای کنترل انقباض و شل سازی عضلات کف لگن و واژن است. در خانم های مبتلا به واژینیسموس انقباض و سفتی در عضلات اطراف واژن وجود دارد. با استفاده از بیوفیدبک و فیزیوتراپی کف لگن نحوه شل سازی این عضلات به بیمار آموزش داده می شود و با ادامه جلسات بیوفیدبک بیمار بهبود می یابد.

روش انجام بیوفیدبک

بیوفیدبک به دو منظور تقویت عضلات یا شل سازی (ریلکسیشن) عضلات انجام می شود. بسته به مشکل بیمار و تشخیص پزشک و فیزیوتراپیست به یکی از این دو روش یا ترکیبی از هر دو روش جلسات درمانی بیمار برنامه ریزی و اجرا می شوند.

فیزیوتراپیست بعد از گرفتن شرح حال بیمار و معاینه وی برنامه درمانی او را در نظر می گیرد. سیم های دستگاه بیوفیدبک با استفاده از الکترودهایی به عضلات مورد نظر متصل می شوند. برای درمان عضلات اندام ها از الکترودهای سطحی و برای عضلات کف لگن از پروب های داخلی واژینال یا رکتال استفاده می شود. تصویر این ابزارها در شکل قبلی نشان داده شده است. فیزیوتراپیست پس از قرار دادن الکترودها یا پروب دستگاه بیوفیدبک در محل مورد نظرش، نحوه انجام انقباض و/یا شل سازی آن عضلات را به بیمار به صورت کلامی آموزش می دهد. اغلب دستگاه بیوفیدبک با یک کامپیوتر متصل است و انقباض صحیح بیمار روی مانیتور نمایش داده می شود. بدین صورت که با انجام انقباض صحیح، تصویر و صدا توسط کامپیوتر به نمایش در می آید و اگر بیمار انقباض صحیحی انجام ندهد، تصویر و صدا نمایش داده نمی شود. با تکرار این روش ها بیمار نحوه صحیح انقباض و/یا شل سازی را می آموزد و پس از انجام چند جلسه بیوفیدبک، با بکارگیری آموزش های داده شده در فعالیت های روزانه، عملکرد عضله تدریجا طبیعی می شود و بیمار بهبود می یابد.

مدت و فرکانس درمان با بیوفیدبک برای درمان اختلالات کف لگن

همانند تمام روش های درمانی، طول درمان از فردی به فرد دیگر با توجه به تشخیص و شدت علائم متفاوت است. حداقل زمان لازم برای ایجاد یک تغییر مطلوب در بیماران مبتلا به اختلالات کف لگن در حدود 6 هفته است. در برخی از موارد درمان طولانی تر لازم است. به طور معمول 2 تا 3 بار در هفته انجام بیوفیدبک لازم است. در صورت همکاری مناسب بیمار با فیزیوتراپیست و روند درمان، بهبودی علائم طی 3 تا 6 ماه حاصل می شود.

هزینه بیوفیدبک

هزینه انجام هر جلسه بیوفیدبک کف لگن طبق تعرفه مصوب کشوری در سال 1400 دویست و ده هزار تومان است که با ارائه گواهی انجام آن با مهر فیزیوتراپیست توسط بیمه تکمیلی به بیمار پرداخت می شود.

عوارض بیوفیدبک

معمولا بیوفیدبک عوارضی ندارد. اما اگر دستگاه روی عضلات مناسبی قرار نگیرد یا اینکه تقویت و یا شل سازی صحیح آموزش داده نشود، بیوفیدبک می تواند سبب بدتر شدن علایم بیمار شود. بنابراین لازم است که بیوفیدبک حتما در یک مرکز تخصصی فیزیوتراپی انجام شود.

عوارض بیوفیدبک روده

لازم است بیوفیدبک روده توسط فیزیوتراپیست آموزش دیده در زمینه فیزیوتراپی کف لگن انجام شود تا عوارض ناشی از تشخیص و درمان نامناسب شامل حال بیمار نشود.

به طور خلاصه می توان گفت:

• فیزیوتراپی کف لگن و بیوفیدبک یک درمان موثر برای بی اختیاری ادرار و مدفوع است
• فیزیوتراپی کف لگن و بیوفیدبک یک درمان موثر برای واژینیسموس است
• بیوفیدبک روده در مشکلاتی همانند سندرم روده پذیر، افتادگی روده، بی اختیاری مدفوع، بی اختیاری گاز، یبوست عملکردی و دیس سینرژی موثر است
• درصد قابل توجهی از دردهای ناحیه لگن و نشیمن گاهمربوط به اختلالات کف لگن است و فیزیوتراپی کف لگن و بیوفیدبک بهترین درمان برای این مشکلات است
• افرادی که در هنگام خندیدن یا عطسه و سرفه کردندچار ریزش ادرار می شوند یا احساس فوریت برای تخلیه ادرار دارند، مبتلا به نوعی از بی اختیاری ادرار هستند و درمان آنها فیزیوتراپی کف لگن و بیوفیدبک است
• بیوفیدبک روده یک درمان کاملا تخصصی است و لازم است حتما توسط یک فیزیوتراپیست آموزش دیده در حیطه فیزیوتراپی کف لگن انجام شود

“فیزیوتراپی کف لگن و بیوفیدبک در کیلنیک فیزیوتراپی دکتر راستگو به صورت تخصصی و با بهره مندی از بهترین تجهیزات انجام می شود،
برای هر مشکلی راه حلی وجود دارد، نیاز به تحمل مشکلات ناشی از بی اختیاری و یبوست نیست. همین امروز تصمیم بگیرید تا با کمک هم مشکل شما را رفع کنیم.”