قوز (kyphosis)
وقتی ستون فقرات طبیعی سالم را از پشت نگاه می کنید، صاف به نظر می رسد. در فرد مبتلا به قوز، قسمت بالایی ستون فقرات به جلو انحنا پیدا می کند و نمای پشت گرد یا همان قوز را به وجود می آورد.
در نمای طرفی، ستون فقرات به صورت طبیعی دارای قوس هایی است که برای سالم بودن و عملکرد صحیح آن ضروری هستند. در تعریف پزشکی، قوز انحنای بیش از 50 درجه ستون فقرات است که در عکس رادیوگرافی نمایان و اندازه گیرری می شود. رادیوگرافی یک ابزار تشخیصی است که از انرژی نامحسوس اشعه های الکترومگنتیک برای ایجاد تصاویر بافت های داخلی بدن و استخوان ها روی فیلم استفاده می کند. قوز یک بدشکلی (دفرمیتی) ستون فقرات است.
علائم قوز کمر
هرچند ممکن است هر فردی نشانه های مختلفی از بیماری داشته باشد، شایع ترین علائم قوز شامل موارد زیر هستند:
- اختلاف در ارتفاع شانه ها
- جلو آمدن سر نسبت به بدن
- اختلاف در محل قرار گیری کتف ها
- کوتاهی عضلات پشت ران (همسترینگ ها)
ممکن است که بیمار مبتلا به قوز، پشت درد داشته باشد اما معمولا درد آنقدر زیاد نیست که فعالیت های روزمره زندگی اش را مختل کند.
برای قوز کمر پیش چه دکتری برویم؟
پزشک ارتوپد یا متخصص جراحی ستون فقرات با گرفتن شرح حال دقیق بیمار و انجام معاینه و تست های تشخیصی، وجود قوز کمر را بررسی می کنند. اگر که بیمار کودک باشد، پزشک تاریخچه کامل جنینی و تولد کودک را جویا می شود و می پرسد که آیا سایر افراد خانواده قوز کمر داشته اند یا خیر.
پس از انجام بررسی های لازم و تشخیص قوز و تعیین شدت آن، پزشک درمان مناسب برای بیمار را تجویز می کند.
تشخیص قوز کمر
برای تشخیص قوز با مشاهده لازم است که راستای صحیح ستون فقرات را بشناسید:
“در راستای ایده آل ستون فقرات، همانطور که در تصویر می بینید، یک شاقول که از سقف آویزان است از مفصل شانه ها، لگن و مچ پا عبور می کند”
ابزار متداول تشخیصی برای قوز کمر تصویر برداری (رادیوگرافی) است. توسط رادیوگرافی انرژی نامحسوس اشعه های الکترومگنتیک برای ایجاد تصاویر بافت های داخلی بدن و استخوان ها روی فیلم استفاده می شود. در رادیوگرافی ستون فقرات زاویه انحنای پشتی توسط پزشک اندازه گیری می شود.
عوارض قوز کمر
به غیر از درد احتمالی، ندرتا قوز سبب ایجاد علائم مضر در ارگان های مهم و ساختارهای داخلی بدن می شود. قوز کمر سبب جلوآمدن سر و گرد شدن شانه ها می شود. این مشکلات علاوه بر بدشکلی ظاهری، می توانند سبب گردن درد و شانه درد متعاقب قوز کمر نیز بشوند. عوارض دیگر قوز کمر می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مشکلات تنفسی: قوز شدید سبب اعمال فشار روی ریه ها می شود
- محدودیت در فعالیت های فیزیکی: قوز کمر سبب ضعیف شدن عضلات پشت و دشوار شدن فعالیت هایی همانند راه رفتن و برخاستن از صندلی می شود. قوز کمر همچنین ممکن است موجب درد هنگام دراز کشیدن و نیز سختی در نگاه کردن به سمت بالا و رانندگی گردد.
- مشکلات در وضعیت ظاهری بدن: نوجوانان مبتلا به قوز به علت داشتن پشت گرد یا به علت پوشیدن بریس و قوزبند برای اصلاح وضعیت شان، تصویر بدنی ضعیف از خود دارند. با بزرگ تر شدن بیمار، تصویر بدنی ضعیف می تواند سبب انزوای اجتماعی فرد شود.
درمان قوز کمر
درمان قوز بستگی به علایمی داردکه فرد آنها را تجربه می کند. مثلا افرادی که از درد شکایت دارند باید تمرینات تقویتی برای عضلات مرکزی را انجام دهند و داروهای مسکن مصرف کنند.
عمل جراحی قوز کمر تنها در موارد شدید قوز لازم است.
درمان قوز کمر با قوزبند
در افرادی که از وضعیت ظاهری پشت خود شکایت دارند، استفاده از قوزبند مناسب است. قوزبند وسیله ای است که به صورت غیرفعال شانه های شما را به سمت عقب می کشد و پشت شما را صاف می کند.
متاسفانه با درآوردن قوزبند، وضعیت ستون فقرات به همان حالت قوز باز می گردد. بنابراین انجام فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی برای درمان قوز کمر مناسب و ضروری است.
تشخیص زودهنگام قوز کمر برای درمان موفقیت آمیز بسیار مهم است. پزشکان و فیزیوتراپیست هایی که به صورت دوره ای وضعیت اسکلتی عضلانی اطفال و نوجوانان را بررسی می کنند، سهم مهمی در این مورد دارند. تحقیقات نشان دادند که عضلات فیله ای قوی در پشت سبب مقابله با کشیده شدن ستون فقرات به سمت جلو می شوند. این بدین معنا است که تقویت عضلات صاف کننده کمر (فیله ها) سبب کاهش زاویه قوز کمر می شود. این مطالعات همچنین ثابت کردند که بعد از یک سال انجام ورزش های صاف کننده کمر، پیشرفت قوز کمر در خانم های 50 تا 59 ساله در مقایسه با آنهایی که ورزش انجام ندادند، کندتر بود.
حرکات اصلاحی برای رفع قوز کمر
انجام فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی در موارد خفیف افزایش قوز کمر و قوز وضعیتی منعطف تجویز می شود. برنامه روزانه ورزش در منزل با تاکید بر تقویت عضلات هسته ای (core muscles) و تقویت و کشش عضلات اطراف ستون مهره ای (فیله های کمر)، اغلب در اصلاح قوز کمر و بهبود درد ناشی از آن بسیار موثر و مفید است. در اینجا چند تمرین موثر برای پیشگیری و درمان قوز کمر اموزش داده می شود. مداومت در انجام مرتب این تمرین ها کلید موفقیت در درمان قوز است. این تمرین ها را حداقل 5 بار در هفته انجام دهید تا تاثیر آن را با گذشت زمان ببینید.
اگر انجام هر کدام از این تمرین ها سبب کمردردی شد که برای بیشتر از چند ساعت ادامه داشت، انجام آن حرکت را متوقف کنید و با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید.
حرکات یوگا برای درمان قوز
یوگا شامل ورزش هایی است که در پیشگیری و بهبود قوز موثر است. مهم ترین حرکت یوگا برای بهبود قوز کمر حرکت ” صاف کردن کمر” است. برای انجام صحیح این حرکت مراحل زیر را انجام دهید:
- صاف و کشیده بایستید، شکم را سفت کنید، سینه ها صاف و شانه ها عقب و پایین باشند.
- پس از کسب وضعیت صاف ایستاده، در حالیکه شست ها به پشت سر شما اشاره می کنند، دست ها را از شانه ها مانند حرف وای انگلیسی (Y) بالا بیاورید.
- در همین وضعیت، سه بار تنفس عمیق انجام دهید و تمرکز کنید که در هنگام بازدم وضعیت بدنی را به همان شکل حفظ کنید.
این تمرین را 5 بار تکرار کنید.
حرکات بدنسازی برای رفع قوز کمر
یک ابزار مناسب برای تمرین رفع قوز کمر “فوم رولر” است. فوم رولر یک استوانه سفت است که در بدنسازی از آن استفاده می شود.
- در حالی که فوم رولر زیر ناحیه میانی پشت شما قرار دارد، روی زمین دراز بکشید.
- به آرامی فورم رولر را در پشت خود به سمت بالا و پایین بغلتانید و عضلات پشت خود را ماساژ دهید.
این تمرین را برای 30 ثانیه انجام دهید.
ورزش برای صاف شدن پشت
- روی شکم تان بخوابید، دست های خود را بالای سرتان صاف قرار دهید.
- دست های خود را در حالیکه کف دست ها رو به زمین است بگذارید و دست ها و پاها را مستقیم به طرف سقف بالا ببرید.
- وضعیتی که در تصویر نشان داده شده است را برای 3 ثانیه حفظ کنید.
این تمرین را 10 مرتبه تکرار کنید.
