دیاستاز رکتوس چیست؟

دیاستاز رکتوس چیست؟

دیاستاز رکتوس جدایی کامل یا نسبی عضلات راست شکمی (رکتوس ابدومینوس) است که در خط وسط شکم دیده می شود. دیاستاز شکم یا پارگی عضله شکم در حین و پس از بارداری بسیار شایع است. دلیل آن کششی است که رحم حاوی جنین روی عضلات شکم وارد می کند. بزرگ شدن شکم در بارداری در حالت طبیعی سبب کشیده شدن و جدا شدن عضله شکم و جدایش شکمی می شود. در برخی از مواقع این جدایش بعد از بارداری نیز باقی می ماند و بهبود نمی یابد. تحقیقات نشان داده اند ۶۰ درصد خانم ها در حین یا پس از بارداری دیاستاز رکتوس را تجربه می کنند.

البته پارگی شکم تنها محدود به بارداری نیست. دیاستاز شکم می توانند هر کسی از جمله مردان و کودکان را متاثر کند. جدایش شکمی می تواند ناشی از بلند کردن بارهای سنگین به شیوه ناصحیح یا انجام ورزش های شکم به روش ناصحیح با بی رویه باشد.

عضلات رکتوس شکم

عضلات رکتوس شکمی (عضله راست شکم) در جلوی شکم قرار گرفته است. این عضله یک عضله بلند است و در افرادی که چربی زیر پوستی کمی دارند، این عضله کاملا مشخص است. عضله رکتوس شکمی همراه با عضلات مورب شکمی و عضله عرضی شکم، دیواره عضلانی جلوی شکم را می سازند. این عضله هنگامیکه لگن ثابت است، سبب بالا آوردن قفسه سینه به سمت لگن می شود همانند ورزش دراز نشست. همچنین این عضله می تواند هنگامیکه قفسه سینه ثابت است، لگن را به سمت قفسه سینه ببرد. انقباض عضله رکتوس شکمی همچنین می تواند قفسه سینه و لگن را نیز به سمت یکدیگر ببرد. عضله راست شکمی در تنفس به ویژه در بازدم فشاری نقش دارد.

علایم ابتلا به دیاستاز شکم

متداول ترین علامت ابتلا به دیاستاز رکتوس برجستگی در شکم به ویژه در زمان انقباض عضلات شکم است. علامت های دیگر شامل موارد زیر است:

• کمردرد
• وضعیت بدنی (پوسچر) ضعیف
• یبوست
• نفخ
• ظاهر بد شکل شکم که سبب کاهش اعتماد به نفس فرد می شود

تشخیص دیاستاز شکم

ابتلا به دیاستاز شکم، محل، و شدت آن شکم توسط متخصص بررسی می شود. پارگی شکم می تواند بالای ناف، پایین ناف یا در اطراف ناف رخ دهد. فیزیوتراپیست شما با استفاده از دست و انگشتان فاصله ایجاد شده و قوام عضله را بررسی می کند. ممکن است که پزشک برای اندازه گیری دقیق فاصله ایجاد شده از سونوگرافی استفاده کند. از وسیله ای به نام کالیپر نیز برای اندازه گیری این فاصله می توان استفاده کرد. این بررسی بعد از زایمان و قبل از شروع درمان فیزیوتراپی جدایش شکمی انجام می شود.

اگر فاصله ایجاد شده در عضله رکتوس شکم بیشتر از ۲ سانتی متر باشد، دیاستاز شکم محسوب می شود. اگر فاصله ایجاد شده بیشتر از دو یا سه پهنای انگشت باشد نیز دیاستاز شکم محسوب می شود.

عوارض دیاستاز رکتوس

در صورتیکه دیاستاز شکمی درمان نشود یا در موارد شدید آن ممکن است عوارض زیر رخ دهند:

• فتخ نافی
• کمردرد
• درد حین مقاربت (دیسپارونیا)
• بی اختیاری ادراری
• درد لگن و مفصل ران

درمان دیاستاز رکتوس

برخی از خانم ها مقداری جدایش شکمی در حین بارداری تجربه می کنند. این مساله سبب ضعف عضلات مرکزی بدن و درد در کمر و لگن می شود. لازم است که شما در طول روز برای حمایت شکم بند مخصوص بارداری بپوشید . مراقب موارد زیر نیز باشید:

• تا پایان بارداری از بلند کردن بار سنگین اجتناب کنید
• وضعیت بدنی صحیح را تمرین کنید
• با قرار دادن یک حوله یا بالش پشت خودتان هنگام نشستن از کمرتان محافظت کنید
• زانوهایتان را خم کنید، بچرخید، و هنگام رفتن و بیرون آمدن از تختخواب با دست هاتون از خودتان حمایت کنید
• در طی بارداری شما می توانید عضلات مرکزی بدن را تقویت کنید اما لازم است که تمرینات تقویتی مناسب و ایمن در بارداری برای دیاستاز شکم را انجام دهید

برای برخی از خانم ها، دیاستاز رکتوس ممکن است پس از بارداری با قوی شدن عضلات شکم خود به خود برطرف شود. اگر پس از گذشت ۸ هفته از زایمان همچنان شما علایم جدایش شکمی داشتید، ورزش می تواند کمک کند. شما می توانید ورزش ها را در منزل یا محل کار با راهنمایی فیزیوتراپیست انجام دهید.

درمان دیاستاز رکتوس بعد از زایمان معمولا شامل ورزش های کف لگن و عضلات عمقی شکم است. بعد از زایمان قبل از شروع ورزش از پزشک خود اجازه بگیرید.

از انجام کارهای زیر پرهیز کنید

پس از زایمان تا زمانیکه شکم شما از دیاستازیس رکتوس بهبود نیافته است،‌ از انجام ورزش هایی مانند دراز و نشست، پلانک، کرانچ به شیوه سنتی بپرهیزید. این ورزش ها شرایط را بدتر می کنند.

شما همچنین باید از انجام این کارها پرهیز کنید:

• هرگونه ورزش شدید که سبب برجسته شدن عضله شکم شما به بیرون شود
• نگه داشتن بچه تان روی مفصل لگن درصورتیکه دردناک باشد
• بلند کردن و حمل بارهای سنگین
• سرفه کردن بدون نگه داشتن و حمایت عضلات شکم با دست

عمل جراحی دیاستاز رکتوس

پزشکان نیز در مورد کاندید حتمی برای جراحی دیاستاز شکم همواره توافق ندارند. برخی از پزشک ها انجام ورزش و تغییر شیوه زندگی را توصیه می کنند، درحالی که برخی دیگر جراحی ترمیمی را تنها گزینه برای ترمیم کامل دیاستاز شکمی می دانند.

اگر درد ناشی از دیاستاز شکم با توانایی انجام فعالیت روزانه شما تداخل داشته باشد، جراحی می تواند مفید باشد. برخی از خانم ها نیز به منظور زیبایی جراحی را انتخاب می کنند. برای انجام مناسب ترین درمان با پزشک یا فیزیوتراپیست خود مشورت کنید.

پیشگیری از ابتلا به دیاستاز شکم

به منظور پیشگیری از جدایش شکمی، ورزش های قبل از بارداری در جهت تقویت عضلات مرکزی بدن (core muscles)  مناسب هستند. این ورزش ها باید شامل تقویت عضلات کف لگن و عضلات مورب شکمی باشند. داشتن وضعیت بدنی مناسب در هنگام انجام ورزش های شکمی مهم است. از انجام هر تمرینی که سبب بیرون زدن شکم شما یا فشار آوردن به کمرتان شود،‌ اجتناب کنید. برای انجام ورزش های پیش از بارداری بهتر است که با فیزیوتراپیست خود مشورت کنید.