در مفصل زانو دو ساختار به شکل حرف سی انگلیسی به نام منیسک داخلی و خارجی وجود دارند. جنس منیسک های زانو غضروفی است. در واقع منیسک ها بخشی از غضروف زانوی شما هستند که نقش ضربه گیری و ایجاد ثبات در زانو دارند. منیسک ها از فرسوده شدن استخوان و مفصل جلوگیری می کنند.
منیسک های به شکل حرف سی انگلیسی هستند و دارای دو شاخ قدامی و خلفی می باشند. شاخ قدامی منیسک داخلی حرکت بیشتری از شاخ خلفی دارد و لذا بیشترین آسیب و پارگی به شاخ خلفی منیسک داخلی که کمترین حرکت را داشته و در نتیجه احتمال گیر افتادگی بیشتر در هنگام حرکات پیچشی زانو را دارد وارد می شود.
گاهی پیچش شدید زانو سبب پارگی منیسک می شود. در برخی افراد یک سمت از منیسک پاره شده شل شده و در مفصل زانو گیر می کند و سبب قفل شدن زانو می شود. ریسک پارگی منیسک به خصوص در ورزشکاران مسن وجود دارد. زیرا با افزایش سن منیسک ضعیف می شود. بیش از 45% افراد 65 ساله یا مسن تر پارگی منیسک زانو دارند. پارگی منیسک در ورزش های برخوردی همانند فوتبال و همچنین ورزش های غیر برخوردی همانند والیبال که نیازمند حرکات برشی است نیز شایع می باشد. پارگی منیسک ممکن است زمانیکه یک نفر هنگام دویدن ناگهان تغییر جهت دهد رخ دهد و گاهی همزمان با آسیب های رباط صلیبی (acl) اتفاق می افتد.
تشخیص پارگی منیسک با یک معاینه فیزیکی ممکن است. برای معاینه پزشک یا فیزیوتراپیست، زانو و پای شما را در وضعیت های مختلف حرکت می دهد، راه رفتن شما را می ببیند و از شما می خواهد که چمپاتمه بزنید تا علت درد و سایر علائم شما مشخص شود. ممکن است که پزشک دستور انجام تست های تصویر برداری زیر را نیز بدهد:
بسته به نوع ، اندازه و محل پارگی منیسک، درمان آن متفاوت می باشد. البته به هر حال اولویت با انجام درمان ها محافظه کارانه مانند فیزیوتراپی است.
پارگی هایی که مرتبط با آرتروز زانو هستند اغلب به مرور زمان با درمان آرتروز توسط فیزیوتراپی زانو بهبود می یابد، بنابراین در این موارد جراحی لازم نیست. بسیاری از پارگی های منیسک زانو که سبب قفل کردن یا جلوگیری از انجام حرکات زانو نمی شوند نیز با انجام فیزیوتراپی درد و علایم شان کمتر شده و نیاز به جراحی ندارند.
استفاده از روش های زیر برای درمان خانگی پارگی منیسک زانو پیشنهاد می شوند:
متاسفانه پارگی منیسک زانو شایع است. در واقع پارگی منیسک یکی از شایع ترین آسیب های غضروف زانو است. همانند بسیاری از آسیب های زانو، ،پارگی منیسک می تواند دردناک و آزاردهنده باشد. ممکن است که زانو درد در روزهای اول زیاد نباشد. حتی ممکن است که شما با زانوی آسیب دیده، فعالیت و ورزش کنید. با بروز التهاب و ورم، زانو درد شما بدتر می شود.
شایع ترین علایم پارگی منیسک زانو شامل موارد زیر است:
اگر دلیل درد و تورم زانوی شما پارگی منیسک است، زانوی شما نیاز به درمان دارد. بهترین درمان پارگی منیسک زانو بستگی به نوع پارگی، سن شما و زمان شما برای بازگشت به فعالیت طبیعی تان دارد.
اگر یک منیسک شما پاره شود پزشک احتمالا برای روزهای اول به شما پیشنهاد استراحت، استفاده از یخ و مصرف داروهای مسکن را پیشنهاد می دهد. پس از گذشت مرحله حاد شما نیاز به فیزیوتراپی، جراحی یا هر دو دارید.
قبل از شروع فیزیوتراپی لازم است که فیزیوتراپیست یک ارزیابی و معاینه کامل از زانوی شما انجام دهد تا برنامه درمانی مناسب شما را در نظر بگیرد. فیزیوتراپی در آسیب منیسک با هدف کاهش درد، تورم، افزایش قدرت عضلات، ترمیم پارگی منیسک و بهبود حس عمقی مفصل زانو انجام می شود. بدین منظور استفاده از دستگاه های فیزیوتراپی همانند لیزر پرتوان، مگنت تراپی، اولتراسوند و تنس مفید می باشد. درمان های دستی، درای نیدلینگ و کینزیوتیپ از سایر روش های موثر فیزیوتراپی برای درمان پارگی منیسک هستند. تجویز ورزش های تخصصی فیزیوتراپی با توجه به شرایط بیمار و میزان بهبودی وی در زمان مناسب نیز کمک شایانی در بهبود دارند.
فیزیوتراپی بخشی از درمان های غیر تهاجمی برای اجتناب از جراحی، حداقل در مراحل اولیه درمان است. افرادی که میانسال هستند یا آرتروز دارند، اغلب به دلیل فرسودگی مفصل دچار پارگی منیسک می شوند. در این مورد فیزیوتراپی به اندازه جراحی برای بهبود موثر است.
حتی اگر شما جوان یا ورزیده یا ورزشکار هستید انجام فیزیوتراپی اغلب برای شروع درمان مناسب است. بسته به جهت پارگی، مدت زمان گذشته از آن و محل وقوع پارگی فیزیوتراپی می تواند موثر باشد. اما اگر پارگی سبب قفل شدن زانوی شما شود ممکن است که نیازمند جراحی باشید.
تصمیم گیری در مورد درمان بستگی به میزان محدود شدن شما توسط آسیب دارد. اگر شما ورزشکار حرفه ای هستید یا اینکه به دلیل آسیب زانو قادر به کارکردن نیستید شما زمان کافی برای نتیجه گیری از درمان محافظه کارانه ندارید و شاید جراحی منیسک گزینه مناسب تری برای درمان شما باشد.
حتی اگر شما جراحی منیسک کنید، بعد از آن نیازمند فیزیوتراپی هستید. پزشک برای شما فیزیوتراپی تجویز می کند و با این کار زانوی شما به سلامت کامل باز می گردد .
برنامه فیزیوتراپی بعد از جراحی ترمیم برای هر بیمار منحصر به فرد می باشد. اهداف اصلی و اولیه برنامه فیزیوتراپی شامل کنترل درد، التهاب و خونریزی داخل مفصل زانو است. سایر اهداف بلند مدت فیزیوتراپی شامل موارد زیر است:
به منظور بازگشت امن و موثر به فعالیت عملکردی سطح بالا، شما به قدرت ، انعطاف وتحمل کافی در عضلات اطراف زانو نیاز دارید.
در ساعات اولیه بعد از جراحی، رژیم درمانی RICE (استراحت، یخ، بانداژ فشاری و بالا گذاشتن پا) برای کنترل تورم و درد باید انجام شود.
بلافاصله بعد از جراحی شما مقداری درد، ورم و محدودیت دامنه حرکتی و همچنین ضعف در اطراف زانو دارید. بی حرکت کردن زانو با بریس برای هفته های اول بعد از جراحی ضروری است. معمولا یک زانوبند مخصوص (بریس زانو) و عصای زیر بغلی برای 6 هفته باید استفاده شود. بعد از جراحی 6-4 هفته نمی توانید رانندگی کنید. با انجام فیزیوتراپی تخصصی توقع می رود که دامنه حرکتی خم و راست کردن کامل زانو 6-4 هفته بعد از جراحی احیاء شود و بعلاوه فرد می تواند 6-3 ماه بعد از جراحی به کار سنگین یا ورزش بازگردد.
چه فیزیوتراپی بخشی از درمان محافظه کارانه باشد و چه بعد از جراحی انجام شود، هدف آن یکسان است و شامل بازگشت دامنه حرکتی و افزایش قدرت عضلات و بهبود حس عمقی مفصل زانو است.
فیزیوتراپی بعد از پارگی منیسک شامل لیزر درمانی و استفاده از دستگاه های فیزیوتراپی برای ترمیم و کاهش درد است. ورزش های تخصصی بخش مهمی از درمان فیزیوتراپی پارگی منیسک می باشند.
مراحل ذکر شده عمومی هستند که بسته به توانایی، شرایط بیمار، نوع جراحی و شدت آسیب زانو در هر فرد متفاوت و در زمان خاصی تجویز می شوند.
به طور مثال ممکن است که شما ورزش هایی ابتدایی و کشش ها را زودتر شروع کنید.
در نظر داشته باشید که تنها زمانی می توانید ورزش های سخت و پیشرفته را انجام دهید که ورزش های ابتدایی سبب آسیب درد و تورم در زانو نشوند.
تعداد جلسات فیزیوتراپی، بستگی به سن، نوع پارگی، میزان بهبود و نوع جراحی (اگر جراحی انجام شده است) دارد. اگر به عنوان یک درمان محافظه کارانه فیزیوتراپی انجام می دهید، در حدود 6-4 هفته (حدود ۱۵ جلسه) فیزیوتراپی لازم است. البته لازم است که به صورت منظم در منزل نیز ورزش هایی را که فیزیوتراپیست شما آموزش داده را انجام دهید. اگر برای برداشت بخشی از منیسک جراحی انجام داده اید، پیش از بازگشت به فعالیت های طبیعی تقریبا نیاز به 6-3 هفته (۱۰ تا ۱۲ جلسه) فیزیوتراپی دارید. اگر جراحی ترمیم منیسک انجام دادید، سه ماه (حدود ۲۰ جلسه) فیزیوتراپی لازم است.