تعویض مفصل زانو ؟

تعویض مفصل زانو

تعویض مفصل زانو در درد‌های حاد ناشی‌ از آرتروز کاربرد دارد و برای تسهیل راه رفتن به فرد کمک می‌کند. فرسودگی، بیماری، یا هرگونه آسیبی که به مفصل زانو وارد شود، می تواند غضروف اطراف استخوان‌ها را درگیر کند و عملکرد مفصل را نیز مختل نماید. چنانچه علایم آرتروز شدید باشند، احتمال دارد که پزشک به شما توصیه به انجام جراحی تعویض مفصل زانو (knee arthroplasty surgery) کند. شکل زیر مفصل زانو را نشان می دهد که از کندیل های قسمت انتهایی استخوان ران و طبق استخوان ساق تشکیل می شود. غضروف مفصلی و رباط صلیبی در فضای داخل مفصلی قرار دارند.

توانبخشی تعویض مفصل زانو

زمان تقریبی جراحی تعویض مفصل زانو بین ۱ تا ۲ ساعت می‌باشد. جراح، غضروف و استخوانهای آسیب دیده را از زانو جدا می‌کند و به جای آنها ایمپلنت‌های فلزی را به انتهای استخوان ران و سر استخوان ساق متصل می نماید و یک حائل پلاستیکی میان اجزای فلزی قرار می‌دهد تا مفصل جدید به راحتی‌ و آرامی حرکت کند.

بیشتر کسانی‌ که جراحی تعویض مفصل زانو انجام می دهند تا چند شب پس از عمل در بیمارستان می مانند. در زمان بستری توانبخشی زانو هر چه زودتر برای بیمار شروع می شود. فیزیوتراپی و راه رفتن باعث افزایش جریان خون در عضلات پا شده و التهاب را کاهش می دهد.

شکل تعویض مفصل زانو

شکل زیر قرار گرفتن ایمپلنت فلزی در انتهای استخوان ران، روی طبق استخوان ساق و پشت کشکک را نشان می دهد.

فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل زانو

درمان های فیزیوتراپی برای بازگشت بیمار به فعالیت های زندگی روزانه بیمار بعد از جراحی تعویض مفصل زانو ضروری است. اهداف فیزیوتراپی در این بیماران شامل موارد زیر است:

• کاهش درد و تورم ناشی از جراحی
• کسب دامنه حرکتی بهینه زانو (صاف شدن کامل و خم شدن 120 درجه است)
• بازگشت حس عمقی (پروپریوسپشن) مفصل
• تقویت عضلات کمر، ران و زانو
• کاهش ریسک عوارض ناشی از جراحی از جمله لخته شدن خون (ترومبوز وریدی)
• بهبود کیفیت زندگی فرد پس از جراحی
• افزایش استقلال فرد در زندگی روزمره

آموزش به بیمار تعویض مفصل زانو

هر بیمار زمان بهبودی مخصوص به خودش را دارد که پزشک زمان بازگشت به فعالیت‌های روزانه را به او خواهد گفت. اما به طور کلی‌ یک سری دستورالعمل های جامع در این باره وجود دارد:

برای رانندگی‌: ۶-۸ هفته بعد از جراحی برای پای راست زمان لازم است. اما اگر پای چپ شما جراحی شده باشد با نظر فیزیوتراپیست شاید به زمان بیشتری هم نیاز باشد.

هر چند پس از جراحی تعویض مفصل زانو قادر به انجام تعدادی از فعالیت‌های خاص نیستید اما هنوز هم فعالیت‌های بسیاری هستند که می توانید انجام شان دهید. مثلا پیاده روی، راه پیمایی و کوه نوردی‌های سبک، دوچرخه سواری، رقصیدن و شنا کردن. شما می توانید با دنبال کردن دستورالعمل‌های پزشک و فیزیوتراپیست خود نتایج فوق العاده و طولانی‌ مدتی‌ را کسب کنید. در واقع ۸۵% از مفاصل زانو تا ۲۰ سال بعد از تعویض هم دوام میاورند.

 خشکی زانو بعد از عمل تعویض مفصل

تمرین های فیزیوتراپی برای تعویض مفصل زانو شامل تمرین های تقویتی و افزایش انعطاف پذیری است. شما می توانید این تمرین ها را در یک مرکز فیزیوتراپی یا در خانه انجام دهید، اما لطفا در خصوص نحوه انجام درست تمرین ها از فیزیوتراپیست خود سوال کنید. شما می بایست این تمرینات را تا زمانیکه فیزیوتراپیست تان صلاح می داند ادامه دهید (حداقل برای مدت ۲ ماه بعد از عمل). بهترین راه پیشگیری و درمان خشکی زانو بعد از عمل تعویض مفصل، انجام فیزیوتراپی و فعال ماندن است.

برای بهترین استفاده از زانوهای جدیدتان، به توصیه های پزشک و فیزیوتراپیست خود در خصوص ادامهٔ فعالیت‌های روزانه گوش بدهید. نداشتن فعالیت مناسب روند بهبودی شما را به تاخیر می‌‌اندازد، اما فعالیت بیش از اندازه هم ممکن است اثرات معکوس داشته باشد. برای مثال اطراف خانه حرکت کنید، برای پیاده روی از خانه بیرون بروید و ورزش هایی را که فیزیوتراپیست به شما آموزش داده را با دقت انجام دهید.

ورزش برای خم شدن زانو بعد از عمل مفصل

بعد از جراحی تعویض زانو، خم شدن مفصل باید به تدریج افزایش یابد تا نهایتا یک ماه بعد از جراحی، زانو 120 درجه خم شود. یکی از ورزش هایی که بیمار قادر به انجام آنها در منزل است، سر دادن کف پا روی زمین است. برای انجام این تمرین روی صندلی بنشینید طوریکه کف پای شما روی زمین قرار بگیرد. سپس کف پای جراحی شده را با کمک پای دیگر به زیر صندلی ببرید. برای تسهیل این کار می توانید از یک پلاستیک زیر پا استفاده کنید.

 

چگونه خشکی زانو را از بین ببریم؟

به منظور پیشگیری از خشکی زانو بعد از جراحی تعویض مفصل، لازم است فیزیوتراپی بلافاصله بعد از جراحی شروع شود. با انجام فیزیوتراپی به موقع شما قادر به کسب حداکثر دامنه حرکتی ممکن برای زانو می شوید. دامنه حرکتی مناسب برای زانو تعویض شده صاف شدن کامل و خم شدن 120 درجه است. یکی از روش های از بین بردن خشکی زانو، استفاده از دستگاه سی پی ام CPM زانو است. سی پی ام یکی از دستگاه های فیزیوتراپی است که پا در آن قرار داده می شود و با سرعت و درجه بندی تنظیم شده زانو را حرکت می دهد. تنظیم سرعت دستگاه و زاویه خم و باز کردن زانو توسط دستگاه با نظر و صلاحدید پزشک جراح و فیزیوتراپیست می باشد.

نحوه خوابیدن بعد از تعویض مفصل زانو

در روزهای بعد از جراحی تعویض مفصل زانو بهترین وضعیت برای خوابیدن، دراز کشیدن روی پشت است. در این وضعیت یک بالش زیر پاهای خود قرار دهید تا از ایجاد تورم بیشتر جلوگیری شود. این بالش باید ارتفاع حداقل ده سانتی متر داشته باشد و از زیر ران تا زیر مچ پا ادامه داشته باشد. دقت کنید که بالش فقط زیر پاشنه قرار داده نشود زیرا اگر زیر زانو خالی باشد، فشار زیادی به مفصل می آید و سبب درد و تورم می شود.

البته پس از جراحی تعویض مفصل زانو، به پهلو  خوابیدن نیز ممکن است. برای به پهلو خوابیدن لازم است که پای جراحی شده بالا قرار داده شود و بین دو پا یک بالش گذاشته شود. از خوابیدن روی پهلوی سمت جراحی شده پرهیز کنید.

عوارض بعد از تعویض مفصل زانو

به طور کلی‌ عمل تعویض مفصل زانو برای اکثر افراد ایمن و بی‌ خطر است، اما هر عمل جراحی خطرات خودش را دارد. از خطرات جراحی تعویض مفصل زانو به موارد زیر می توان اشاره کرد:

• بدشکلی و دردناک بودن جای بخیه جراحی
• عفونت یا خونریزی شدید محل عمل
• لخته شدن خون در پا

جلوگیری از لخته شدن خون

بعد از عمل امکان پدیدار شدن لخته ی خون در عضلات پشت ساق و یا ران وجود دارد. توجه داشته باشید که لخته چنانچه از محل تشکیل اش جدا شده، حرکت کند و به ریه‌ها راه یابد بسیار خطرناک خواهد بود. البته پزشک شما برای جلو گیری از این اتفاق شما را یاری خواهد کرد. او برای این کار از وسایل و ابزاری مانند جوراب های فشاری و داروهای رقیق کنند‌ه های خون استفاده خواهد کرد. ورزش های پا و مچ پا هم بسیار مفید خواهند بود. توجه داشته باشید که به محض موافقت پزشک، شما می توانید و باید راه رفتن خود را شروع کنید.

چه انتظاراتی از تعویض مفصل زانو داشته باشیم؟

در این مقاله نکاتی‌ درباره مشکلات بالقوهٔ عمل، پروسهٔ بهبودی و آماده سازی خانه برای بعد از عمل را با هم خواهیم آموخت.

تعویض یک زانوی نارآمد

تعویض مفصل زانو در درد‌های حاد ناشی‌ از آرتروز و برای تسهیل راه رفتن به ما کمک می‌کند. فرسودگی، بیماری، یا هرگونه آسیبی به مفصل زانو میتواند غضروف اطراف استخوان‌ها را در گیر کند و عملکرد زانو را نیز مختل نماید. چنانچه علایم آرتروز شدید باشند، احتمال دارد که پزشک به شما توصیه به انجام جراحی تعویض مفصل زانو کند.

تعویض مفصل زانو چگونه است؟

جراح در حین عمل جراحی غضروف و استخوان‌های آسیب دیدهٔ مفصل را با یک مفصل فلزی (از جنس آلیاژ چند فلز) جایگزین می‌کند. این کار به عنوان آرتروپلاستی زانو هم شناخته می شود و یکی‌ از رایج‌ترین عمل‌های جراحی ارتوپدی در دنیا است.

نشانه های آرترو زانو

انواع شایع آرتروز شامل استئو آرتریت (آرتروز استخوانی)، آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) و آرتروز بعد از جراحت و آسیب می‌باشند. صرف نظر از نوع آرتروز نشانه های کلی‌ آن شامل درد، التهاب و سفتی زانو هستند. با گذشت زمان زانوی شما چنان سفت میشود که راه رفتن را برایتان سخت یا حتی غیر ممکن میکند. البته آرتروز، بسته به نوع آن نشانه های دیگری هم میتواند داشته باشد.

آرتروز استخوانی (استیوآرتریت) زانو

غضروفی که سطح مفصل زانو را مانند بالشی نرم میپوشاند با افزیش سن تخریب شده و باعث به هم ساییده شدن استخوان‌های دو طرف زانو (استخوان های ران و ساق) می شود. در نتیجه حرکات طبیعی زانو هر بار دردناک و دردناک تر می شوند. این فرسودگی و سایش را که شایع ترین سن بروز آن در افراد بالای ۵۰ سال می‌باشد، استئو آرتریت نام دارد.

رماتتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید)

این نوع از آرتروز یک بیماری مزمن و خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن علیه مفاصل دست به کار شده و باعث درد و التهاب آنها می شود استئو آرتریت ممکن است که تنها در یک زانو رخ دهد. بر خلاف استئو آرتریت، آرتریت روماتوئید میتواند هر دو زانو را در گیر کند. این بیماری می تواند دست ها، مچ ها و پاها را هم تحت تاثیر قرار دهد. ضعف و تب از دیگر نشانه‌های رماتیسم مفصلی هستند.

آرتروز بعد از آسیب

بعضی‌ اوقات، آرتروز پس از یک آسیب یا جراحت، مانند شکستن زانو یا پارگی رباط‌های آن ایجاد می شود. البته آرتروز ممکن است بلافاصله بعد از آسیب بروز نکند. آسیب استخوان‌ها و رباط‌ها با گذشت زمان سبب آسیب غضروف می شود که متعاقب آن سبب درد و سفتی می شود.

چه موقع عمل جراحی گزینهٔ انتخابی ماست؟

عمل تعویض مفصل فقط هنگامی انجام می‌پذیرد که درمان‌های دیگر برای آرتروز کارآمد نبوده و بیمار مبتلا به هر یک از مسایل زیر باشد:

• بیمار قادر به راه رفتن طولانی یا راه رفتن به خوبی نباشد
• توانایی نشستن یا برخاستن از روی صندلی‌ را نداشته باشد
• زانوی بیمار به سمت داخل یا خارج منحرف شده باشد
• درد متوسط تا شدید در هنگام استراحت داشته باشد

آماده سازی خانه

چنانچه قصد انجام عمل تعویض مفصل را دارید، پیشاپیش خانهٔ خود را به ترتیب زیر آماده کنید:

• دستیگر‌ه های ایمنی در حمام و دستشویی کار بگذارید
• پا دری‌ها و چیز‌هایی که احتمال لغزش شما بر روی آنها وجود دارد را جمع کنید
• یک چهادپایه کوتاه برای گذاشتن پای خود بر روی آن تدارک ببینید

البته به یاد داشته باشید که در چند هفتهٔ اول پس از عمل، نیاز به کمک همسر یا پرستار خود برای انجام فعالیت‌های روزانه تان خواهید داشت.

حین عمل جراحی چه اتفاق می افتد؟

زمان تقریبی عمل بین ۱ تا ۲ ساعت می‌باشد. جراح، غضروف و استخوانهای آسیب دیده را از زانو جدا می‌کند و به جای آنها ایمپلنت‌های فلزی را به انتهای استخوان ران و سر استخوانهای ساق متصل می نماید و یک حائل پلاستیکی میان اجزای فلزی قرار می‌دهد تا مفصل جدید به راحتی‌ و آرامی حرکت کند.

دورهٔ بستری در بیمارستان

بیشتر کسانی‌ که جراحی تعویض مفصل زانو انجام می دهند تا چند شب پس از عمل در بیمارستان می مانند. در طول این زمان از مسکن استفاده خواهید کرد و شما باید پای خود را هر چه زودتر حرکت دهید. راه رفتن و جا به جایی باعث افزایش جریان خون در عضلات پا شده و التهاب را کاهش می دهد.

بازگشت به خانه

وقتی‌ که از بیمارستان به منزل برمی گردید، می توانید با استفاده از واکر یا چوب زیر بغلی راه بروید. شما احتمالا در ۳ تا ۶ هفتهٔ اول برای فعالیت‌هایی مانند استحمام، پخت و پز و کارهای خانه نیاز به کمک خواهید داشت. چنانچه تنها زندگی‌ می‌کنید، می توانید تا زمانیکه توان انجام کارهای خود را به دست آورید در یک مرکز بازتوانی اقامت داشته باشید.

به زندگی پرتحرک خود ادامه دهید

برای بهترین استفاده از زانوهای جدیدتان، به توصیه های پزشک و فیزیوتراپیست خود در خصوص ادامهٔ فعالیت‌های روزانه گوش بدهید. نداشتن فعالیت مناسب روند بهبودی شما را به تاخیر می‌‌اندازد، اما فعالیت بیش از اندازه هم ممکن است اثرات معکوس داشته باشد. برای مثل اطراف خانه حرکت کنید، برای پیاده روی از خانه بیرون بروید و ورزش هایی را که فیزیوتراپیست به شما آموزش داده را با دقت انجام دهید.

 فیزیوتراپی

تمرینات فیزیوتراپی برای تعویض مفصل زانو شامل تمرینات تقویتی و افزایش انعطاف پذیری است. شما می توانید این تمرینات را در یک مرکز فیزیوتراپی یا در خانه انجام دهید، اما لطفا در خصوص نحوه انجام درست تمرینات از فیزیوتراپیست خود سوال کنید. شما می بایست این تمرینات را تا زمانیکه فیزیوتراپیست تان صلاح می داند ادامه دهید (حداقل برای مدت ۲ ماه بعد از عمل).

روند بهبودی شما چقدر طول کشید؟

هر بیمار زمان بهبودی مخصوص به خودش را دارد و پزشک زمان بازگشت به فعالیت‌های روزانه را به شما خواهد گفت. اما به طور کلی‌ یک سری دستورالعمل های جامع در این باره وجود دارد:

• کار‌های خانه: ۳-۶ هفته
• روابط جنسی‌: ۴-۶ هفته
• کار: ۶-۸ هفته
• شنا کردن: ۶-۸ هفته
• رانندگی‌: ۶-۸ برای پای راست (اما اگر پای چپ شما جراحی شده باشد با نظر فیزیوتراپیست شاید به زمان بیشتری هم نیاز باشد)

 

خطرات عمل

به طور کلی‌ عمل تعویض مفصل زانو برای اکثر افراد ایمن و بی‌ خطر است، اما هر عمل جراحی خطرات خودش را دارد:

• جای زخمی که شاید نه چندان زیبا و حتی دردناک هم باشد
• عفونت یا خونریزی شدید
• لخته شدن خون در پا

جلوگیری از لخته شدن خون

بعد از عمل امکان پدیدار شدن لخته ی خون در عضلات پشت ساق و یا ران وجود دارد. توجه داشته باشید که لخته چنانچه از محل تشکیل اش جدا شده، چرکت کند و به ریه‌ها راه یابد بسیار خطرناک خواهد بود. البته پزشک شما برای جلو گیری از این اتفاق شما را یاری خواهد کرد. او برای این کار از وسایل و ابزاری مانند جوراب های فشاری و داروهای رقیق کنند‌ه های خون استفاده خواهد کرد. ورزش های پا و مچ پا هم بسیار مفید خواهند بود. توجه داشته باشید که به محض موافقت پزشک، شما می توانید و باید راه رفتن خود را شروع کنید.

مواقع اضطراری

نشانه های هشدار دهندهٔ وجود لختهٔ خون شامل تنگی نفس ناگهانی، درد قفسهٔ سینه و سرفه کردن است. نشانه های عفونت شامل تب، بدتر شدن قرمزی و حساسیت زانو و خروج چرک از محل جراحت می‌باشد. چنانچه هر یک از نشانه های بالا را بعد از عمل مشاهده کردید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.

مشکلات ایمپلنت های زانو

ایمپلنت‌های زانو روز به روز پیشرفته تر می شوند، اما هنوز هم کاملا بی‌ نقص نیستند. ممکن است در بعضی‌ از شرایط فرسوده شده یا از محل اتصال شان به استخوان جدا شوند. یا مثلا اطراف ایمپلنت‌ها گوشت اضافی رشد کند که این مسأله خود دامنه حرکتی‌ زانو را محدود می کند. حتی گاهی اوقات هم که به خوبی‌ کار می کنند، با باز و بسته شدن زانو صدای کلیک می دهند.

مراقبت از ایمپلنت زانو

شما می توانید با انجام برخی‌ نکات استفادهٔ بهتر و طولانی‌ تری از ایمپلنت خود داشته باشید. برای مثال پس از عمل جراحی تا زمان به دست آوردن تعادل خود از یک عصا یا واکر استفاده کنید. توجه داشته باشید که افتادن شما ممکن است اثرات نامطلوبی بر روی مفصل تازهٔ شما داشته باشد. تمرینات و ورزش‌های سخت و شدید هم می تواند به ایمپلنت شما آسیب بزند. برای همین است که بیشتر متخصصین چندان موافق دویدن، پریدن و ورزش‌های پر برخورد پس از تعویض مفصل زانو نیستند.

ادامه زندگی با مفصل تعویض شده زانو!

هر چند پس از جراحی تعویض مفصل زانو قادر به انجام تعدادی از فعالیت‌های خاص نیستید اما هنوز هم فعالیت‌های بسیاری هستند که می توانید انجام شان دهید. مثلا پیاده روی، راه پیمایی و کوه نوردی‌های سبک، دوچرخه سواری، رقصیدن و شنا کردن. شما می توانید با دنبال کردن دستورالعمل‌های پزشک و فیزیوتراپیست خود نتایج فوق العاده و طولانی‌ مدتی‌ را کسب کنید. در واقع ۸۵% از مفاصل زانو تا ۲۰ سال بعد از تعویض هم دوام میاورند.