نورالژی عصب سه قلو (تری ژمینال)
نورالژی عصب سه قلو
نورالژی عصب تری ژمینال، التهاب این عصب است و با درد صورت مشخص می شود. این درد از بالای گوش شروع شده و به سه سمت گوش، چشم و گونه پخش می شود. در هر سمت صورت یک عصب سه قلو وجو دارد. البته نورالژی عصب سه قلو اغلب تنها یک سمت صورت را درگیر می کند.
درد عصب سه قلو برخلاف درد صورت از مشکلات دیگری ناشی می شود. معمولا این درد خنجری، برق آسا و سوزشی است و آن قدر شدید است که سبب می شود فرد نتواند بخورد و بنوشد. در مراحل اولیه بیماری، این درد در کسری از ثانیه روی صورت پخش می شود، اما با پیشرفت بیماری درد چند دقیقه یا بیشتر ادامه می یابد.
علائم نورالژی عصب سه قلو (تری ژمینال)
نورالژی تری ژمینال در خانم ها بیشتر از آقایان رخ می دهد. شیوع آن در افراد مسن (بالاتر از 50 سال) بیشتر از جوان ها است. این بیماری در سمت راست صورت بیشتر از سمت چپ است. علائم شایع نورالژی عصب سه قلو شامل موارد زیر است:
- دوره هایی از درد خنجری، برق آسا و سوزشی در گونه و فک که حسی همانند شوک الکتریکی دارد
- تحریک دوره های درد با هر گونه لمسی در صورت و دندان شامل اصلاح صورت، آرایش کردن، مسواک زدن، لمس دندان یا لب با زبان، خوردن و آشامیدن، یا حتی برخورد یک نسیم یا آب ملایم به صورت
- دوره هایی از بی دردی ما بین دوره های درد
- اضطراب ناشی از فکر بازگشت درد
- درد هم زمان با اسپاسم عضلات صورت
عصب سه قلو کجاست؟
عصب سه قلو (تری ژمینال) بخشی از سیستم عصبی است و مسئول انتقال حس درد، لمس و حرارت از صورت به مغز است. در واقع تری ژمینال یک عصب بزرگ و سه بخشی در سر شما است که حس ها را منتقل می کنند. یک بخش از آن، عصب مندیبولار (فکی) نامیده می شود که عملکرد حرکتی جویدن و بلع را شامل می شود.
عصب تری ژمینال، پنجمین عصب جمجمه ای و پنجمین از 12 عصب جمجمه ای است. هر فرد 2 عصب تری ژمینال در هر سمت از بدن (صورت) اش دارد. همان طور که در تصویر مشخص است، این عصب از مغز شما شروع می شود و از سر شما عبور می کند تا به صورت برسد و سه شاخه دارد.
وظایف عصب سه قلو:
- جویدن، گاز زدن و بلعیدن
- حس های سر و صورت
علت نورالژی عصب سه قلو
نورالژی عصب تری ژمینال معمولا خودبه خود و بدون دلیل مشخصی رخ می دهد. البته برخی از اوقات بروز آن با ضربه های وارد شده به صورت و درمان های دندانپزشکی مرتبط است.
این بیماری ممکن است توسط یک رگ خونی که به عصب سه قلو فشار می آورد، ایجاد شود که به عنوان فشار رگی شناخته می شود. با گذشت زمان، با سایش رگ روی عصب، عایق روی عصب که میلین نامیده می شود، تخریب شده و عصب را در معرض و بسیار حساس می کند.
علائم ناشی از این بیماری می توانند شبیه به مشکلات دندانی باشند و بعضی اوقات افرادی که مبتلا به نورالژی عصب سه قلو هستند برای کنترل درد، درمان های دندانپزشکی انجام می دهند.
هر چند نادر، بیماری ام اس یا تومور نیز می توانند علت ایجاد نورالژی عصب سه قلو شوند.
راه تشخیص نورالژی عصب سه قلو
تشخیص نورالژی تری ژمینال شامل معاینه فیزیکی و گرفتن تاریخچه کامل جهت رد کردن سایر علل ایجاد درد صورت است. پزشک در مورد فرکانس و شدت درد، چه چیز باعث از بین رفتن درد و چه چیز باعث بهتر یا بدتر شدن آن می شود سوال می پرسد. از آنجا که یک آزمایش مشخص برای نورالژی عصب سه قلو وجود ندارد، کلید تشخیص این بیماری دانستن ماهیت درد است.
ممکن است پزشک پیشنهاد انجام تصویربرداری یا بررسی آزمایشگاهی همانند کت اسکن (CAT scan) یا ام آر آی با کانتراست بالا برای عصب سه قلو و بافت های اطراف آن را بدهد. این بررسی ها جهت تعیین این که آیا درد توسط تومور یا ناهنجاری عروقی یا بیماری ام اس ایجاد گشته است یا خیر، مفید می باشند.
درمان نورالژی عصب سه قلو (تری ژمینال)
ثابت شده است که شماری از داروهای ضد تشنج در درمان نورالژی تری ژمینال مفید هستند. کربومازپیین (carbamazepine) از جمله داروهای موثر برای این بیماری است. البته داروهای دیگری علاوه بر کربومازپین نیز برای این مشکل تجویز می شوند.
سایر داروها شامل شل کننده های عضلانی و ضد افسردگی های سه حلقه ای (tricyclic antidepressants) هستند.
جراحی عصب سه قلو (تری ژمینال)
تحقیقات نشان دادند که 25 درصد از بیماران مبتلا به نورالژی عصب تری ژمینال با بدتر شدن شرایط شان طی سال ها و کم اثر شدن فیزیوتراپی و درمان های دارویی، نیازمند انجام جراحی هستند. جراحی رفع فشار میکروعروقی (Microvascular decompression) و جراحی ریزوتومی حرارتی (Thermorhizotomy) متداول ترین روش های جراحی مورد استفاده در این بیماری است.
عوارض بعد از عمل عصب سه قلو (تری ژمینال)
جراحی های عصب سه قلو با تزریق یا تخریب عصب با هدف قطع سیگنال های درد انجام می شود. معمولا در همان روز جراحی، بیمار مرخص می شود.
عموما این روش ها در کاهش درد نورالژی عصب تری ژمینال موثر هستند، هر چند که هر کدام این روش های جراحی عوارضی دارند.
کاهش درد ایجاد شده اغلب تنها برای چند سال و برای برخی چند ماه ادامه می یابد. متاسفانه درمان های جراحی در برخی از بیماران موثر نیست.
عمده ترین عارضه جراحی عصب سه قلو بی حسی بخشی یا کل یک سمت صورت است. این بی حسی می تواند از بی حسی کامل یا حس سوزن سوزن شدن متفاوت باشد.
درمان فیزیوتراپی درد عصب سه قلو
فیزیوتراپی با استفاده از روش های مختلف به ارتقاء، نگهداری، و حفظ سلامت فیزیکی، روانی، و اجتماعی بیمار کمک می کند. درمان های فیزیوتراپی نورالژی عصب تری ژمینال به اهداف و نیاز بیمار توجه دارد. هدف از درمان های فیزیوتراپی کاهش درد و بهبود توانایی انجام فعالیت های روزمره زندگی است.
تحقیقات تاثیر فیزیوتراپی در بهبود نورالژی عصب تری ژمینال را ثابت کردند. درمان فیزیوتراپی این بیماری شامل موارد زیر است:
- تحریک الکتریکی (TENS) به عنوان موثرترین و متداول ترین درمان
- درمان با تحریکات اینترفرنشیال
- اولتراسوند
- طب سوزنی برای کاهش درد و فشار صورت
درمان خانگی درد عصب سه قلو
شماری از درمان های خانگی برای کنترل درد نورالژی عصب سه قلو وجود دارند. بهتر است که این درمان ها برای بار اول توسط فیزیوتزاپیست به شما توضیح و آموزش داده شوند و سپس در ادامه خودتان آنها را اجرا کنید.
- ورزش های تقویتی گردن
- روش های شل سازی (ریلکسیشن) همانند تمرین های تنفس عمیق
- ورزش های قلبی عروقی برای بهبود سلامت و تناسب اندام
- فعالیت های فانکشنال برای مشکلات مرتبط با فعالیت های عملکردی روزانه
- داشتن تغذیه سالم، مدیریت خواب و استراحت
- اجتناب از نوشیدن آب سرد و شستن صورت با آب سرد و همچنین جویدن غذا با سمت غیر درگیر
