فیزیوتراپی برای دیسک کمر

درمان پارگی دیسک کمر با فیزیوتراپی

در این مقاله در مورد ساختار  دیسک، علایم پارگی آن،‌روش های تشخیص و درمان پارگی دیسک کمر با فیزیوتراپی بحث می شود.

ساختار دیسک

استخوان ها (مهره ها)ی تشکیل دهنده ستون فقرات، توسط دیسک ها محافظت می شوند. این دیسک‌ها مانند بالش‌های گرد کوچک هستند. هر دیسک یک لایه بیرونی سخت (حلقه‌ای) دارد که هسته نرم میانی دیسک را احاطه کرده و از آن محافظت می کند. دیسک هایی که بین هر یک از مهره های ستون فقرات قرار دارند، به عنوان ضربه گیر برای استخوان های ستون فقرات عمل می کنند.

پارگی دیسک (که به آن بیرون زدگی، لغزش یا فتق دیسک نیز گفته می شود) قطعه ای از هسته دیسک است که از خلال پارگی یا گسستگی حلقه بیرونی دیسک به داخل کانال نخاعی رانده شده است. دیسک های دچار پارگی، معمولا در مراحل اولیه تخریب هستند. عصب نخاعی از داخل کانال نخاعی عبور می کند. کانال نخاعی فضای محدودی دارد که برای عصب نخاعی و قطعه دیسک جابجا شده ناکافی است. به دلیل این جابجایی، دیسک بر روی اعصاب ستون فقرات فشار می آورد و باعث ایجاد کمردرد و/یا پا درد می شود که گاهی می تواند شدید باشد.

پارگی دیسک ۴ و ۵ کمری

پارگی دیسک می تواند در هر قسمتی از ستون فقرات ایجاد شود. پارگی دیسک کمر در قسمت تحتانی کمر (مهره های ۴ و ۵ کمری) شایعتر است، هر چند در گردن (ستون فقرات گردنی) نیز رخ میدهد. ناحیه درد بستگی به قسمت متاثر شده ستون فقرات دارد.

درد سیاتیک/رادیکولوپاتی اغلب از فتق دیسک در قسمت تحتانی کمر (مهره های ۴ و ۵ کمری) ناشی می شود. فشار روی یک یا چند عصب که به عصب سیاتیک عصب دهی می کنند می تواند باعث درد، سوزش، سوزن سوزن شدن و بی حسی شود که از باسن به ساق پا و گاهی اوقات به پا منتشر می شود. معمولاً یک طرف (چپ یا راست) تحت تأثیر قرار می گیرد. این درد اغلب به صورت تیز و شبیه شوک الکتریکی توصیف می شود. ممکن است با ایستادن، راه رفتن یا نشستن شدیدتر شود. صاف کردن پا در سمت آسیب دیده اغلب می تواند درد را بدتر کند. همراه با پا درد، فرد ممکن است کمردرد را نیز تجربه کند. با این حال، برای سیاتیک حاد، درد در ساق پا اغلب نشانه بدتری از درد در ناحیه کمر است.

علل پارگی دیسک کمر

یک فشار یا آسیب بیش از حد ممکن است باعث پارگی دیسک شود. با این حال، مواد دیسک به طور طبیعی با افزایش سن تخریب می‌شوند و رباط‌هایی که آن را در جای خود نگه می‌دارند شروع به ضعیف شدن می‌کنند. با پیشرفت این تخریب، یک فشار نسبتاً جزئی یا حرکت پیچشی می تواند سبب پارگی دیسک شود.

در افرادی که در برابر مش‍کلات دیسک آسیب پذیر تر هستند، امکان دارد که در چندین نقطه در امتداد ستون فقرات دچار پارگی دیسک شوند. تحقیقات نشان داده است استعداد پارگی دیسک در خانواده هایی با چند عضو مبتلا بیشتر است.

علايم پارگی دیسک کمر

بسته به موقعیت پارگی دیسک و اندازه آن، علائم بسیار متفاوت است. اگر پارگی دیسک به عصب فشار نیاورد، ممکن است بیمار تنها دچار کمردرد شود یا اصلاً درد نداشته باشد. اگر قسمت پاره شده دیسک به عصب فشار بیاورد، ممکن است درد، بی حسی یا ضعف در ناحیه ای از بدن که عصب آن را تغذیه می کند، وجود داشته باشد. به طور معمول، قبل از پارگی دیسک، یک دوره کمردرد یا سابقه طولانی از دوره های متناوب کمردرد وجود دارد.

 

مدت زمان ترمیم پارگی دیسک کمر

خوشبختانه اکثر پارگی های دیسک نیازی به جراحی ندارند. با انجام درمان هایی مانند اصلاح شیوه زندگی، فیزیوتراپی و دارو درمانی علایم پارگی دیسک کمر مانند درد سیاتیک تقریباً در 9 نفر از 10 بیمار بهبود می یابد. زمان ترمیم پارگی دیسک کمر متفاوت است و از چند روز تا چند هفته متغیر است.

استراحت مطلق برای پارگی دیسک کمر

در صورت بروز کمردرد یا درد عصب سیاتیک، فعالیت ها را برای 2 تا 3 روز محدود کنید. پیاده روی در حد تحمل همراه با یک داروی ضد التهاب مانند ایبوپروفن (اگر برای بیمار منع مصرف ندارد) توصیه می شود. بنابراین برای پارگی دیسک کمر اغلب استراحت مطلق توصیه نمی شود.

آیا برای پارگی دیسک کمر باید MRI انجام شود؟

اگر علائم به مدت شش هفته یا بیشتر ادامه یافت، MRI ممکن است لازم باشد.

در صورت تداوم علائم بیش از چهار هفته، ارجاع به متخصص ستون فقرات، مانند جراح مغز و اعصاب نیز توصیه می شود. یک متخصص اغلب مایل است MRI، قبل از ویزیت انجام شود.

در صورت وجود علائمی مانند ضعف قابل توجه در پا، از بین رفتن حس در ناحیه تناسلی/رکتال، عدم کنترل ادرار یا مدفوع، سابقه سرطان متاستاتیک، عفونت قابل توجه اخیر یا تب و رادیکولوپاتی یا افتادن، ارزیابی و تصویربرداری (MRI) فوری توصیه می شود. در مورد بیمارهایی که در معاینه نقص عصبی پیشرونده (مانند ضعف پیشرونده) دارند، تصویربرداری (MRI) باید سریع تر انجام شود.

آزمایش و تشخیص

روش های بررسی بیمار در زیر ذکر شده است:

رایج ترین تصویربرداری برای این وضعیت MRI است. عکس رادیوگرافی ساده از ناحیه آسیب دیده اغلب برای تکمیل ارزیابی مهره انجام می شود. لطفاً توجه داشته باشید که پارگی دیسک در عکس ساده قابل مشاهده نیست. سی تی اسکن و میلوگرام در گذشته قبل از MRI ​​استفاده می شد، اما در حال حاضر به ندرت به عنوان تصویربرداری تشخیصی اولیه درخواست می شود، مگر اینکه شرایط خاصی وجود داشته باشد.

 (EMG/NCS): همان نوار عصب و عضله است. در این روش بررسی، تکانه الکتریکی در امتداد ریشه‌های عصبی، اعصاب محیطی و بافت ماهیچه‌ای هدایت می شود و پاسخ آن ثبت و اندازه گیری می شود. این آزمایش تنها برای برخی از بیماران تجویز می شود. نوار عصب و عضله موارد زیر را نشان می دهد:

• آیا آسیب عصبی مداوم وجود دارد یا خیر آیا اعصاب در حالت بهبودی از آسیب گذشته هستند
• آیا محل دیگری از فشرده سازی عصب وجود دارد یا خیر

 

درمان های غیر جراحی پارگی دیسک کمر

درمان اولیه پارگی دیسک معمولا محافظه کارانه و غیر جراحی هستند. پزشک ممکن است به بیمار توصیه کند که سطح فعالیت کم و بدون درد را برای چند روز تا چند هفته حفظ کند. این به کاهش التهاب عصب نخاعی کمک می کند. استراحت مطلق برای پارگی دیسک کمر توصیه نمی شود. اگر درد خفیف تا متوسط ​​باشد پارگی  دیسک اغلب با داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی درمان می شود. تزریق استروئید اپیدورال ممکن است با استفاده از یک سوزن نخاعی تحت هدایت اشعه ایکس برای هدایت دارو به سطح دقیق پارگی دیسک انجام می شود. پزشک ممکن است فیزیوتراپی را توصیه کند. در جلسه اول، فیزیوتراپیست یک ارزیابی جامع انجام خواهد داد، که همراه با تشخیص پزشک، درمان مخصوصی را برای بیماران مبتلا به فتق دیسک در نظر بگیرد.

درمان پارگی دیسک کمر با فیزیوتراپی

 همانطور که گفته شد، پارگی دیسک کمر معمولاً با روش های غیر جراحی همانند فیزیوتراپی شروع می شود.اکثر افراد مبتلا به پارگی دیسک کمر با درمان بدون جراحی (مانند فیزیوتراپی) بهبود می یابند. در نتیجه، معمولاً توصیه می‌شود که بیماران حداقل شش هفته قبل از جراحی، فیزیوتراپی انجام دهند.

در مراحل اولیه پارگی دیسک کمر (مرحله حاد بیماری) لازم است فعالیت فرد محدود شود. فیزیوتراپیست‌ها معمولاً توصیه می‌کنند از استراحت شدید در بستر خودداری شود و ترجیح می‌دهند بیماران فعالیت‌های معمول روزمره و نه کارکردن را انجام دهند.

در موارد نادری که استراحت در بستر تجویز می شود، معمولاً حداکثر تا دو روز استفاده می شود. گاهی اوقات برای بیماران مبتلا به پارگی دیسک کمر از کرست کمر استفاده می شود.

کرست کمر می تواند به کاهش فشار داخل دیسک کمک کند. بیماران تشویق می شوند که به تدریج استفاده از کمربند را محدود کنند و از بستن کمربند حمایتی برای طولانی مدت خودداری کنند.

در غیر این صورت، عضلات تنه به کمربند تکیه می کنند و شروع به ضعیف شدن و آتروفی (کوچک شدن) می کنند. درمان های فیزیوتراپی ما بر تسکین درد، بهبود حرکت کمر و تق‍ویت عضلات شکم، لگن و کمر و بهبود وضعیت بدنی تمرکز دارند.

اولین هدف درمان کنترل علائم است. فیزیوتراپیست به شما کمک می کند تا موقعیت ها و حرکاتی را پیدا کنید که درد را کاهش می دهد. ممکن است در چند جلسه اول درمان گرما، سرما، لیزر، اولتراسوند و تحریک الکتریکی استفاده شود. همچنین ممکن است در ابتدا از کشش کمر برای کاهش علائم فتق دیسک کمر استفاده شود.

علاوه بر این، فیزیوتراپیست ممکن است از درمان های دستی مانند ماساژ یا موبیلیزاسیون ستون فقرات استفاده کند. این درمان ها عمدتاً برای کمک به کاهش درد و التهاب استفاده می‌شوند تا شما بتوانید در اسرع وقت فعالیت عادی خود را از سر بگیرید.

فیزیوتراپیست به شما آموزش می دهد که چگونه ستون فقرات خود را در طول فعالیت های معمول در وضعیت ایمن نگه دارید.

در فیزیوتراپی شما در مورد وضعیت بدنی سالم و چگونگی ارتباط وضعیت بدنی با سلامت ستون فقرات خود خواهید آموخت. در مورد مکانیک بدن، نحوه حرکت و عملکرد بدن در حین فعالیت به شما آموزش داده می شوید.

فیزیوتراپیست های ما مکانیک های صحیح بدن را آموزش می دهند تا به شما در محافظت از کمر در طول روز کمک کنند. این شامل استفاده از موقعیت ها و حرکات ایمن در هنگام بلند کردن و حمل کردن، ایستادن و راه رفتن و انجام وظایف کاری است.

عمل جراحی پارگی دیسک کمر

 در صورتی که گزینه های درمانی محافظه کارانه مانند فیزیوتراپی و داروها، درد را به طور کلی کاهش نداده یا به پایان نرسانند، ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند. مانند هر جراحی دیگری، سن بیمار، سلامت کلی و سایر مسائل در نظر گرفته می شود. مزایای جراحی باید به دقت در برابر خطرات آن سنجیده شود. اگرچه درصد زیادی از بیماران مبتلا به  پارگی دیسک پس از جراحی تسکین درد قابل توجهی را گزارش می کنند، اما هیچ تضمینی وجود ندارد که جراحی بهترین انتخاب باشد. در موارد زیر ممکن است بیمار کاندید جراحی ستون فقرات باشد:·       اگر درد تیر کشنده فعالیت طبیعی را محدود کند یا کیفیت زندگی را مختل می کند·

اگر نقایص عصبی پیشرونده مانند ضعف پا و یا بی حسی وجود داشته باشد.

اگر از دست دادن عملکرد طبیعی روده و مثانه ایجاد شود.

اگر مشکل در ایستادن یا راه رفتن ایجاد شود.

اگر دارو درمانی و فیزیوتراپی برای درمان بی تاثیر باشند

فیزیوتراپی برای دیسک کمر

بیرون زدگی دیسک زمانی رخ می دهد که بالشتگ غضروفی بین مهر های کمر (دیسک) پاره می شود و هسته ژلاتینی مرکزی دیسک به بیرون نشت پیدا می کند. بیرون زدگی دیسک می تواند با یک ترومای ناگهانی یا با فشار طولانی مدت روی کمر ایجاد شود. این مشکل اغلب در سنین 30 تا 50 سالگی اتفاق می افتد و احتمال بروز آن در مردان دو برابر زنان است. دیسک بین مهره ای در قسمت های مختلف ستون فقرات از جمله گردن، پشت یا کمر ممکن است دچار آسیب یا پارگی شود. اما پارگی دیسک در کمر به ویژه مهر های انتهایی کمر بیشتر است. خم و راست شدن و بار بلند کردن های تکراری، شرکت در ورزش های تحمل وزن، چاقی، مصرف سیگار، وضعیت بدنی نامناسب (مانند گودی کمر بیش از حد) عوامل مستعد کننده بروز پارگی دیسک کمر هستند. خوشبختانه در اکثر موارد دیسک کمر نیازی به جراحی ندارد و به خوبی با فیزیوتراپی بهبود می یابد. فیزیوتراپی اغلب نقش مهم و به سزایی در بهبود بیرون زدگی دیسک کمر دارد.

فواید فیزیوتراپی برای دیسک کمر

فیزیوتراپیست پس از ارزیابی بیمار برای هر فرد برنامه درمانی مخصوص به وی را در نظر می گیرد. فواید فیزیوتراپی برای دیسک کمر شامل موارد زیر است:

• کسب مجدد حرکات طبیعی ستون فقرات و لگن
• کاهش درد
• بازگشت بیمار به فعالیت های زندگی روزمره
• جلوگیری از ایجاد آسیب بیشتر
• بهبود کیفیت زندگی

نحوه فیزیوتراپی برای دیسک کمر

روش های فیزیوتراپی برای دیسک کمر به گونه ای است که سبب تسکین درد می شوند. بعلاوه با فیزیوتراپی به شما آموزش داده می شود برای پیشگیری از آسیب بیشتر چه کنید.

روش های متعدد فیزیوتراپی برای دیسک کمر وجود دارند. روش هایی همانند ماساژ عمقی بافت ها، استفاده از گرما یا سرما درمانی، تحریک الکتریکی (TENS)، ترکشن (traction) و آب درمانی، درد را کاهش می دهند و بدن را ریلکس می کنند.

فیزیوتراپی برای پارگی دیسک کمر

یکی از روش های درمان فیزیوتراپی برای دیسک کمر، روش درمانی مکنزی است. برخی از افراد تصور می کنند که مکنزی تنها یک سری از ورزش ها برای دیسک کمر است. درحالیکه روش مکنزی مجموعه ای شامل ارزیابی، درمان های دستی و ورزش های تخصصی است. متد درمانی مکنزی برای درمان کمردرد، در سال 1960 میلادی توسط آقای رابین مکنزی که یک فیزیوتراپیست در کشور نیوزیلند بودند، مطرح شد. مکنزی پیشنهاد می دهد تمرینات صاف کننده (اکستانسوری) ستون فقرات سبب تخفیف علایم بیماران مبتلا به بیرون زدگی دیسک کمر می شوند. فیزیوتراپی با روش مکنزی سبب سنترالیزه شدن کمردرد و درد سیاتیک می شود. این به این معناست که درد تیرکشنده در پشت پا که مربوط به عصب سیاتیک است برطرف شده و درد به سمت کمر جا به جا می شود. فیزیوتراپیست پس از ارزیابی بیمار در صورت صلاحدید این ورزش ها را تجویز و آموزش می دهد.

انواع فیزیوتراپی برای دیسک کمر

همانطور که عنوان شد روش های مختلف فیزیوتراپی برای دیسک کمر وجو دارند. در ادامه انواع فیزیوتراپی برای دیسک کمر توضیح داده می شوند:

ترکشن کمری: ترکشن همان کشش مهره های کمری است. هدف از ترکشن کاهش یا حذف اثر جاذبه روی مهر ها است. با جدا کردن ملایم مهره های کمری از همدیگر، فشار منفی ایجاد شده سبب بازگرداندن دیسک بیرون زده بر سر جایش می شود.

آب درمانی: قرار گرفتن در آب خاصیت ضد التهاب و ضد درد دارد. با انجام حرکات ورزشی در آب می توان قدرت و استقامت عضلانی را افزایش داد. آب درمانی خاصیت ریلکس کننده و کاهش دهنده سطح استرس و اضطراب را نیز دارا می باشد.

دستگاه تحریک الکتریکی: استفاده از جریان های الکتریکی در فیزیوتراپی متداول است. برخلاف تصور عام، این تحریکات دردناک نیستند و تحمل آنها سخت نمی باشد. این تحریک ها خاصیت کاهش دهنده درد و اسپاسم عضلانی دارند. تحریکات الکتریکی خفیف مورد استفاده در دستگاه های فیزیوتراپی سبب آزاد سازی اندورفین می شود. اندورفین یک ماده طبیعی در بدن برای کاستن درد است که اثرات ضد درد آن تا مدتی در بدن باقی می ماند.

حرکات فیزیوتراپی برای دیسک کمر

فیزیوتراپیست متخصص حرکت شناسی است. پس از معاینه و ارزیابی بیمار، فیزیوتراپیست در مورد حرکات فیزیوتراپی برای دیسک کمر تصمیم گیری می کند. ورزش های مختلفی برای دیسک کمر وجود دارند. از جمله حرکات فیزیوتراپی برای دیسک کمر موارد زیر را می توان نام برد:

• تمرین های تقویت کننده عضلات ثبات دهنده مرکزی (core stability exercises): ثبات مرکزی بدن به معنای حفظ تعادل و کنترل ستون فقرات و لگن در حین حرکت است. ورزش هایی برای تقویت عضلات عمقی کمر، شکم، دیافراگم شکمی و لگنی در این روش درمانی گنجانده می شود.
• ورزش های انعطاف پذیری: اغلب بیرون زدگی های دیسک کمر به دلیل فشار های تکراری است و به مرور زمان ایجاد می شود. انجام ورزش های کششی برای افزایش انعطاف پذیری حرکات ستون فقرات و لگن سبب بهبود انعطاف پذیری می شود و فشار وارد شده به مهر ها و دیسک ها در حین انجام فعالیت های روزمره را کاهش می دهد. این مساله لزوم گنجاندن ورزش های کششی در درمان دیسک کمر را توضیح می دهد.
• ورزش های ویلیامز: این سری از ورزش ها در جهت تقویت عضلات خم کننده (فلکسوری) هستند. این ورزش ها بسیار ایمن هستند که با انجام آنها فشار چندانی به ستون فقرات اعمال نمی شود. ورزش های ویلیمامز برای افرادی که مبتلا به تنگی کانال نخاعی، سر خوردگی مهره کمری (اسپوندیلولیستزیس) و مشکلات مفاصل فاست مهره های کمری هستند، مناسب می باشد. تجویز و آموزش این ورزش ها پس از ارزیابی بیمار توسط فیزیوتراپیست انجام می شود.

فیزیوتراپی و دیسک کمر

یکی از درمان های دستی تخصصی فیزیوتراپی دیسک کمر، موبیلیزیشن عصب (nerve mobilization) است. با استفاده از این روش، چسبندگی های ایجاد شده در مسیر عصب سیاتیک برطرف می شود. چسبندگی های عصب، باندهای فیبروزی در اطراف آن می باشند که سبب سخت شدن حرکت عصب در غلاف اش می شوند. بیرون زدگی دیسک بین مهره ای در بلند مدت سبب کاهش جریان خون و التهاب ریشه های عصبی و چسبندگی در عصب سیاتیک می شود. چسبندگی ها باعث ایجاد علایم دردناک در ریشه های عصبی شده که از کمر به سمت پایین یعنی در پشت پا ادامه پیدا می کند. این روش فیزیوتراپی دیسک کمر برای برخی از بیماران می تواند سبب بدتر شدن علایم بیمار شود، بنابراین تجویز و انجام موبیلیزیشن عصب سیاتیک حتما باید توسط فیزیوتراپیست انجام شود.