نوروپاتی دیابتی و درمان فیزیوتراپی آن

نوروپاتی دیابتی

دیابت زمانی رخ می دهد که بدن شما قادر به جذب قند (گلوکز) در سلول‌های خود و استفاده از آن برای تولید انرژی نباشد. این مشکل سبب ایجاد قند اضافی در جریان خون می‌شود.

متاسفانه دیابت می‌ تواند منجر به عوارض متعددی در بدن شود و به تعداد زیادی از اندام‌ها و بافت‌های بدن، از جمله قلب، کلیه ‌ها، چشم ‌ها و اعصاب آسیب می رساند.

آسیب ناشی از دیابت به اعصاب که نوروپاتی نامیده می شود علایم مختلفی دارد و برخی اوقات دردناک است.

نوروپاتی دیابتی انواع مختلفی دارد، و به نظر می رسد همه آنها به بالا بودن بیش از حد قند خون برای مدت طولانی مرتبط است. برای پیشگیری از نوروپاتی دیابتی لازم است که دستورات پزشک خود را همواره رعایت کنید.

 چهار نوع نوروپاتی مرتبط با دیابت وجود دارد: محیطی، اتونوم، پروگزیمال و کانونی. در ادامه مقاله ابتدا انواع نوروپاتی ناشی از دیابت و علایم آنها توضیح داده می شوند. سپس در رابطه با درمان های فیزیوتراپی برای نوروپاتی دیابتی بحث می شوند.

نوروپاتی محیطی

این نوع معمولاً روی کف پا و ساق پا تأثیر می گذارد. موارد نادر بازوها، شکم و پشت را درگیر می کند.

علائم آن عبارتند از:

حس مور مور

بی حسی (که ممکن است دائمی شود)

سوزش و گز گز (مخصوصاً در عصر)

درد

علائم اولیه معمولا زمانی بهتر می شوند که قند خون شما تحت کنترل باشد. داروهایی برای کمک به کنترل علایم نوروپاتی وجود دارند که پزشک آنها را تجویز می کند.

کارهایی که باید انجام دهید:

روزانه پاهای خود را چک کنید

اگر پاهایتان خشک هستند از لوسیون استفاده کنید

مراقب ناخن های پای خود باشید. از پزشک خود بپرسید که آیا لازم است به یک متخصص پا مراجعه کنید

همواره کفش خوب و مناسب پای تان را بپوشید تا پاهایتان آسیب نبیند

نوروپاتی اتونومیک

این نوع معمولاً سیستم گوارشی به ویژه معده را تحت تأثیر قرار می دهد. همچنین می تواند رگ های خونی، سیستم ادراری و اندام های جنسی را نیز متاثر سازد.

علائم نوروپاتی اتونومیک در دستگاه گوارش عبارتند از:

نفخ

اسهال

یبوست

سوزش سردل

حالت تهوع

استفراغ

احساس سیری بعد از وعده های غذایی کوچک

آنچه باید انجام دهید: ممکن است نیاز به خوردن وعده های غذایی کوچکتر و مصرف دارو برای درمان آن داشته باشید

علایم نوروپاتی اتونوم در عروق خونی عبارتند از:

وقتی سریع بلند می شوید چشم تان سیاهی می رود

ضربان قلب سریع تر

سرگیجه

فشار خون پایین

حالت تهوع

استفراغ

زودتر از حد معمول احساس سیری  می کنید

اگر به این دسته از علایم مبتلا هستید: از ایستادن خیلی سریع خودداری کنید. همچنین ممکن است لازم باشد جوراب های مخصوصی بپوشید (در مورد آنها از پزشک خود بپرسید). در صورت تجویز پزشک لازم است که دارو مصرف کنید.

علایم نوروپاتی اتونوم در مردان:

مردان ممکن است نعوظ نداشته باشند یا نتوانند نعوظ را حفظ کنند، یا ممکن است انزال “خشک” یا کاهش یافته داشته باشند

آنچه باید انجام دهید: به پزشک اورولوژیست مراجعه کنید، زیرا علل احتمالی دیگری غیر از دیابت برای این مشکل وجود دارد.

علایم نوروپاتی اتونوم در زنان:

این علائم عبارتند از: خشکی واژن و ارگاسم کمتر یا بدون ارگاسم.

علایم نوروپاتی اتونوم در سیستم ادراری:

مشکل در تخلیه مثانه

نفخ

بی اختیاری (نشت ادرار)

تکرر ادرار در شب

نوروپاتی پروگزیمال

این نوع نوروپاتی باعث درد (معمولاً در یک طرف بدن) در ران، لگن یا باسن می شود. همچنین می تواند منجر به ضعف در پاها شود

اکثر افراد مبتلا به این بیماری برای ضعف یا درد خود به درمان هایی مانند دارو و فیزیوتراپی نیاز دارند.

نوروپاتی کانونی

این نوع نوروپاتی می تواند به طور ناگهانی ظاهر شود و اعصاب خاصی را تحت تأثیر قرار دهد. اغلب در سر، تنه یا پا رخ می دهد و باعث ضعف یا درد عضلانی می شود.

علائم نوروپاتی کانونی عبارتند از:

دوبینی

چشم درد

فلج یک طرف صورت (فلج بلز)

درد شدید در یک ناحیه خاص، مانند کمر یا پا

درد قفسه سینه یا شکم که گاهی با بیماری دیگری مانند حمله قلبی یا آپاندیسیت اشتباه گرفته می شود.

آنچه باید انجام دهید: در مورد علائم تان به پزشک خود بگویید. نوروپاتی کانونی دردناک و غیرقابل پیش بینی است. اما به خودی خود طی هفته ها یا ماه ها بهبود می یابد و معمولاً باعث آسیب طولانی مدت نمی شود.

سایر آسیب های عصبی ناشی از دیابت

افراد مبتلا به دیابت همچنین می توانند به سایر بیماری های مرتبط با اعصاب مانند فشارهای عصبی (سندرم های گیر افتادن) مبتلا شوند.

سندرم تونل کارپ یک نوع بسیار شایع از سندرم گیر افتادن است که باعث بی حسی و گزگز دست و گاهی اوقات ضعف یا درد عضلانی می شود.

درمان های فیزیوتراپی در نوروپاتی ناشی از دیابت

شیوع درد نوروپاتی در حدود هفت تا ده درصد از جمعیت عمومی است. در حالی که این درصد در حال حاضر قابل توجه است، نوروپاتی محیطی – که با ضعف، بی حسی، یا درد ناشی از آسیب عصبی مشخص می شود – تقریباً نیمی از جمعیت دیابتی را تحت تأثیر قرار می دهد. اغلب، افراد مبتلا به نوروپاتی محیطی دارای پلی نوروپاتی هستند که در آن اعصاب مختلف تحت تاثیر قرار می گیرند. بیمارانی که درد نوروپاتیک را تجربه می کنند، اغلب آن را به عنوان احساس سوزش، سوراخ کردن، یا ضربان دار توصیف می کنند. فیزیوتراپی می تواند بخش مهمی از رویکرد درمان گزگز پای دیابتی باشد.

در حالی که مزایای ورزش و فیزیوتراپی برای افراد مبتلا به دیابت به طور گسترده مشخص شده است، تمرکز کمتری بر روی تاثیر آن بر درد نوروپاتیک شده است. در واقع، قبلاً تصور می‌شد که ورزش و فیزیوتراپی ممکن است برای مبتلایان به نوروپاتی محیطی منع مصرف داشته باشد، زیرا این نگرانی وجود داشت که کاهش حساسیت در پاها / بازوها می‌تواند منجر به آسیب در ورزش شود. یک کار آزمایی کنترلی تصادفی شده مهم با نشان دادن اینکه میزان زخم پا (که در بیماران دیابتی شایع است و می تواند به دلیل کمبود حس در پاها ایجاد شود) حاصل از ورزش که، در افراد مبتلا به نوروپاتی محیطی در مقایسه با گروه شاهد افزایش نیافته نیافت. این یافته به رفع این نگرانی کمک کرد.

محققین برای درک بیشتر نقش احتمالی فیزیوتراپی برای درمان درد نوروپاتیک محیطی، تحقیقات گسترده ای انجام دادند. تعدادی از مطالعات نشان داده‌اند که برخلاف تصور قبلی، در بیمارانی که فیزیوتراپی و رژیم‌های ورزشی کنترل ‌شده شرکت کرده‌اند، تعادل، راه رفتن، تحرک و سرعت هدایت عصبی بهبود یافته‌ است، که همگی با کاهش درد مزمن مرتبط هستند. برعکس، افرادی که نوروپاتی محیطی مرتبط با دیابت دارند و کم تر فعال هستند، در معرض خطر بیشتر زخم هستند. بنابراین محققین نیاز به تغییر رویکرد در روش درمان نوروپاتی را نتیجه گیری کردند: مانند تمام بافت ها، بافت مبتلا به نوروپاتی محیطی به سطوح مناسب استرس ناشی از تمرینات فیزیوتراپی پاسخ مثبت می دهد.

یکی از رویکردهای مؤثر برای درمان درد نوروپاتیک، موبیلیزیشن عصب یا حرکت اعصاب محیطی خاص نسبت به بافت اطراف بود. این تکنیک را می توان از طریق تمرینات انجام شده توسط بیمار یا انجام حرکت توسط فیزیوتراپیست اجرا کرد. مطالعات متعدد بهبود علائم مرتبط با نوروپاتی را در بیمارانی که تمرین های موبیلیزیشن عصب دریافت کردند در مقایسه با گروه کنترل نشان دادند.

علیرغم این یافته های دلگرم کننده، باید تأکید کرد که تطبیق‌ها و نظارت‌های ویژه بخشی ضروری از فیزیوتراپی برای دیابت و درد نوروپاتیک است. با توجه به اینکه درد نوروپاتیک هر بیمار منحصر به فرد است و ممکن است خود را متفاوت نشان دهد – به خصوص در مورد حساسیت ها یا نقاط ضعف خاص – ارتباط آزاد بین بیمار و فیزیوتراپیست و همچنین برنامه های آموزشی انعطاف پذیر بسیار ضروری است. علاوه بر این، تحقیقات بیشتری برای توصیف پتانسیل کامل فیزیوتراپی در درمان دیابت و درد نوروپاتیک مورد نیاز است. با این حال، این یافته‌ها نشان می‌دهند که ورزش با واسطه فیزیوتراپی می‌تواند گزینه مناسبی برای کنترل درد نوروپاتیک و دیابت باشد.

تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (دستگاه تنس) و جریان تداخلی (دستگاه آی اف) فیزیوتراپیست از یک جریان الکتریکی بدون درد و اثرات فیزیولوژیکی ناشی از تحریک الکتریکی فرکانس متوسط برای تسکین سفتی، بهبود تحرک، تسکین درد نوروپاتیک، کاهش ادم و التیام زخم‌های مقاوم پا استفاده می‌کنند.

آموزش راه رفتن، آموزش وضعیت بدنی صحیح و آموزش اصول اولیه رفع فشار به این بیماران می تواند به پیشگیری و/یا کنترل مشکلاتی مانند زخم پا کمک کند. تکنیک های رفع فشار  می تواند شامل استفاده از وسایل کمک حرکتی (مانند عصا) یا آتل پا باشد. آموزش مجدد راه رفتن همچنین برای افرادی که اندام خود را به دلیل نوروپاتی دیابتی از دست داده اند و اکنون از پروتز استفاده می کنند نیز مفید خواهد بود.

برنامه های ورزشی، همراه با درمان دستی، به جلوگیری از گرفتگی عضلانی، اسپاسم و آتروفی کمک می کند.

برنامه فیزیوتراپی ممکن است شامل کشش عمومی عضله برای حفظ طول عضله و حفظ دامنه حرکتی فرد باشند. تمرینات عمومی تقویت عضلات به حفظ قدرت عضلانی و کاهش تحلیل عضلات کمک می کند.

ورزش‌های هوازی مانند شنا و استفاده از دوچرخه ثابت می‌ تواند به نوروپاتی محیطی کمک کند، اما فعالیت‌هایی که فشار بیش از حد به پا وارد می‌کنند (مانند پیاده ‌روی طولانی، دویدن) می تواند برای برخی از بیماران منع انجام داشته باشد.

گرما، لیزر، اولتراسوند، شاک ویو و تکار نیز روش های نوینی برای درمان نوروپاتی دیابتی هستند.

تمرینات عضلات کف لگن و بیوفیدبک تراپی می توانند اختلال عملکرد جنسی ناشی از نوروپاتی را بهبود بخشند.