فیزیوتراپی پارکینسون: راهنمای جامع توانبخشی و تمرینات موثر برای بهبود حرکت
بیماری پارکینسون چیست؟ آشنایی با علائم و دلایل
بیماری پارکینسون از مغز شروع می‌شود.
برخی از سلول‌های عصبی تجزیه می‌شوند یا می‌میرند. در نتیجه، سطح دوپامین (یک ماده شیمیایی در مغز شما) شروع به کاهش می‌کند.
کاهش سطح دوپامین باعث می‌شود مغز شما به روش‌های غیرمعمول عمل کند و منجر به بروز علائم پارکینسون و مشکلات حرکتی پارکینسون شود.
بیماری پارکینسون حدود ۱ درصد از افراد بالای ۶۰ سال و ۵ درصد از افراد بالای ۸۵ سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری معمولاً پس از ۶۰ سالگی ظاهر می‌شود.
در ابتدا، علائم پارکینسون ممکن است نامحسوس باشند. آنها معمولاً از یک طرف بدن شما شروع می‌شوند و حتی وقتی به کل بدن شما پیشرفت می‌کنند، در همان طرف علائم بیشتری وجود دارد.
علائم و نشانه‌های اصلی پارکینسون
علائم پارکینسون و مشکلات حرکتی
پارکینسون شامل موارد زیر هستند:
- لرزش: ممکن است متوجه شوید که یکی از اندام‌های شما، معمولاً دست، شروع به لرزیدن می‌کند.
- کند شدن حرکت: با پیشرفت علائم پارکینسون، ممکن است متوجه شوید که حرکات شما کند شده یا به تأخیر افتاده است. کارهای عادی ممکن است چالش برانگیز شوند یا انجام آنها نسبت به گذشته زمان بیشتری ببرد. این مشکلات سبب اختلال در راه رفتن می شود.
- سفت شدن عضلات: سبب محدودیت حرکت می گردد و ممکن است دردناک باشد.
- مشکلات تعادل و پوسچر: مانند قوز پشتی و کاهش تعادل.
- مشکلات گفتاری: یکنواخت شدن صدا یا لکنت ممکن است رخ دهد.
- مشکلات نوشتاری: دست‌خط شما متفاوت شده و نوشتن سریع دشوار می گردد.
- مشکلات عاطفی: مانند افسردگی یا سایر تغییرات عاطفی.
- مشکل در بلع: ممکن است بلعیدن دشوارتر شود و تجمع بزاق می‌تواند منجر به آبریزش دهان گردد.
- مشکلات دفع ادرار و مدفوع
- مشکلات خواب
- مشکلات جویدن و غذا خوردن: اغلب در موارد پیشرفته‌تر پارکینسون رخ می دهد.
چرا فیزیوتراپی، سنگ بنای مدیریت پارکینسون است؟
همانطور که گفتیم، پارکینسون بیماری غیر قابل برگشت است. فیزیوتراپی به شما کمک می کند تا تغییرات ناشی از این
بیماری را جبران کنید. یک فیزیوتراپیست می تواند تمریناتی را برای درمان سفتی عضلات در پارکینسون، مشکلات راه رفتن پارکینسون به شما آموزش دهد. بسیاری از این تمرینات را می توان در خانه انجام داد.
اهداف کلیدی فیزیوتراپی در پارکینسون
- بهبود استقلال و کیفیت زندگی
- بهبود حرکت و عملکرد
- تسکین درد
مهم‌ترین فواید فیزیوتراپی برای بیماران پارکینسون
- کاهش مشکلات تعادل
- درمان سفتی عضلات در پارکینسون
- درمان مشکلات راه رفتن پارکینسون
- بهبودی عدم هماهنگی
- کاهش خستگی
- کاهش درد
- افزایش تحرک
- بهبود ضعف عضلانی
برنامه تمرینات تخصصی فیزیوتراپی برای بیماران پارکینسون
انجام تمرین های تخصصی فیزیوتراپی به‌طور خاص، در بهبود بیماری پارکینسون کلیدی است.
قبل از شروع برنامه ورزشی با پزشک/متخصص مغز و اعصاب خود مشورت کنید. لازم است که تمرین ها را از یک فیزیوتراپیست آموزش بگیرید.
۱. تمرینات تقویتی برای مقابله با ضعف عضلانی
تحقیقات نشان می‌دهد که ضعف عضلانی برای بیماران پارکینسون بیشتر از سایر افراد رخ می دهد. بسته به مرحله بیماری، درمانگر ممکن است از شما بخواهد تمرینات مقاومتی را با دمبل‌های سبک یا نوار لاستیکی ضخیم انجام دهید.
۲. تمرینات دامنه حرکتی و تعادل
تعادل طبیعی، تعاملی بین ۳ عامل است:
چیزی که می‌بینید (بازخورد بصری)، گوش داخلی شما (که به جهت‌یابی کمک می‌کند) و چگونگی احساس پاهای شما از زمین زیرش (حس عمقی).
تمرین های افزایش تعادل بسیار تخصصی هستند و عمدتا با هدف تقویت حس عمقی داده می شوند.
۳. تمرینات راه رفتن (آموزش گیت)
بیماری پارکینسون باعث ناپایداری تعادل و گیت (الگوی راه رفتن) شما می شود که به نوبه خود باعث ترس شما از حضور در
فضاهای عمومی یا شلوغ می گردد.
آموزش گیت (تمرین راه رفتن) توسط تمریناتی است که هدفشان بهبود تعادل در پارکینسون می باشد. باید توسط فیزیوتراپیست
آموزش داده شود که می‌تواند مشکلات تعادلی را درک کرده و راه‌های جبران آن را به شما بیاموزد.
حرکات متقابل، الگوهای چپ به راست و پهلو به پهلو هستند، مانند تاب دادن بازوها هنگام راه رفتن در پارکینسون تحت تأثیر
قرار می گیرد. فیزیوتراپیست شما با استفاده از دوچرخه ثابت خوابیده یا دستگاه الیپتیکال به شما در تقویت الگوهای متقابل کمک کند.
به‌طور مستقل، تمرین راه رفتن را با توجه به تاب دادن بازوهایتان انجام دهید. زمزمه کردن یا آواز خواندن برای حفظ ریتم
مفید است». کلاس‌های رقص و تای‌چی نیز مفید هستند.
۴. ورزش‌های انعطاف‌پذیری و کاهش سفتی عضلات
بیماران پارکینسون دچار سفتی در عضلات خم‌کننده ران (هیپ فلکسور)، همسترینگ و عضلات ساق پا می شوند. دانشمندان می‌گویند برای مقابله با این سفتی، بهترین کار این است که در طول روز به‌طور مکرر کشش انجام دهید. از یک فیزیوتراپیست بخواهید تا نحوه انجام آن را به شما آموزش دهد.
تعداد جلسات فیزیوتراپی پارکینسون چقدر است؟
درمان در فیزیوتراپی اغلب می تواند در پنج تا ده جلسه در مطب کامل شود. اولین قرار ملاقات شامل ارزیابی و توصیه‌هایی برای
تمرینات است. جلسات بعدی فیزیوتراپیست پیشرفت شما را بررسی می‌کند و برنامه خانگی شما را آموزش می‌دهد.
تجهیزات کلیدی فیزیوتراپی برای بیماران پارکینسون
این تجهیزات عمدتا وسایل ورزشی هستند و شامل موارد زیر می شوند:
- تردمیل پزشکی
- دستگاه تحریک الکتریکی عملکردی (FES)
- صفحه های تعادلی
- دوچرخه ثابت
- وسایل انجام تمرین مقاومتی مانند وزنه و کش های درمانی
نقش آب درمانی در بهبود علائم پارکینسون
آب درمانی در پارکینسون یک روش موثر و ایمن در توانبخشی بیماری پارکینسون است. مزایای کلیدی آن شامل موارد زیر است:
- درمان سفتی عضلات
- بهبود تعادل بدون ترس از زمین خوردن
- افزایش دامنه حرکتی مفاصل
- تقویت عضلات تنه و اندام ها
- بهبود الگوی راه رفتن
- کاهش درد و افزایش آرامش روانی
- کاهش لرزش حین تمرین
فیزیوتراپی در منزل برای پارکینسون: آسایش و درمان در کنار هم
فیزیوتراپی در منزل، یک روش مؤثر و در دسترس برای بیماران پارکینسون است که به دلیل محدودیت‌های حرکتی، خروج از خانه برایشان دشوار است. این خدمات، درمان تخصصی را مستقیماً به محیط امن خانه بیمار می‌آورد.
مهم‌ترین مزایای فیزیوتراپی در منزل
- انجام تمرین در محیط آشنا: بیمار در فضای امن و راحت خانه خود، با استرس کمتر و تمرکز بیشتر تمرین می‌کند.
-
شخصی‌سازی درمان:
- تمرینات متناسب با چیدمان خانه (پله، راهرو، سرویس بهداشتی).
- طراحی برنامه بر اساس پیشرفت بیماری و نیازهای روزمره بیمار.
-
آموزش نحوه مقابله با چالش‌های حرکتی روزمره:
- آموزش تکنیک‌های غلبه بر سختی و سفتی هنگام بلند شدن از صندلی یا عبور از در.
- تمرین انتقال ایمن از تخت به ویلچر یا توالت.
-
آموزش خانواده و مراقبان:
- یادگیری نحوه کمک به حرکت، پیشگیری از زمین خوردن و انجام تمرینات بین جلسات.
فیزیوتراپی پارکینسون را از چه زمانی باید شروع کرد؟
فیزیوتراپی در بیماری پارکینسون بلافاصله پس از تشخیص باید شروع شود، حتی اگر علائم حرکتی خفیف باشند.
شروع زودهنگام (پیش از بروز مشکلات تعادلی یا افتادن) فیزیوتراپی مزیت های زیر را در پی دارد:
- حفظ حداکثر عملکرد، انعطاف‌پذیری، قدرت و تعادل
- پیشگیری از مشکلات ثانویه
- کند نمودن روند کاهش توانایی‌ها
- بهبود کیفیت زندگی
برنامه درمانی باید متناسب با نیازهای فردی و مرحله بیماری توسط فیزیوتراپیست متخصص تنظیم شود و با پیشرفت بیماری به‌طور منظم به‌روزرسانی گردد.
به‌طور خلاصه: هرچه زودتر، بهتر.
نکات طلایی برای همراهان و مراقبان بیماران پارکینسون
- یادگیری مداوم: در مورد بیماری پارکینسون، علائم و پیشرفت آن به‌طور مستمر بیاموزید.
- صبر و همدلی: تغییرات خلقی و حرکتی بیمار را درک کرده و با وی همراهی کنید.
- اولویت اول ایمنی است: محیط خانه را ضد لغزش و کم‌خطر کنید (نصب نرده، حذف فرش، نور کافی).
- تقویت استقلال: اجازه دهید بیمار تا حد امکان کارهای شخصی را خود انجام دهد (با نظارت).
- نظم در مصرف داروها: به برنامه دارویی بیمار طبق دستور پزشک پایبند باشید.
- تشویق به فعالیت: بیمار را برای انجام ورزش منظم، فیزیوتراپی، پیاده‌روی و آب درمانی تشویق کنید.
- تغذیه هوشمند: برای پیشگیری از یبوست و مشکل بلع، رژیم پرفیبر، نرم با آب کافی تهیه کنید.
- پیگیری تخصصی: بیمار باید به‌طور منظم به پزشک، فیزیوتراپیست و گفتاردرمانگر مراجعه کند.
برای ارزیابی تخصصی و دریافت برنامه تمرینی شخصی‌سازی شده، همین امروز با کلینیک فیزیوتراپی دکتر راستگو تماس بگیرید.
