فیزیوتراپی برای توانبخشی سکته مغزی

فیزیوتراپی برای توانبخشی سکته مغزی

بعد از ابتلا به سکته مغزی، توانبخشی به مغز کمک می کند تا مهارت هایی که توسط سکته متاثر شده اند را مجددا یاد بگیرد. در واقع فیزیوتراپی سکته مغزی شامل فعالیت ها و درمان هایی است که به مغزتان برای تطبیق یافتن با آسیب ناشی از سکته مغزی کمک می کند.

بهترین دارو برای بیماران سکته مغزی

با انجام فیزیوتراپی به مروز زمان شما می توانید راه های جدیدی در مغز ایجاد کنید در نتیجه شما از قسمت های متفاوت مغز برای انجام چیزهایی که قبل از سکته مغزی انجام می دادید، استفاده می نمایید. این فرایند نوروپلاستیسیتی نام دارد. بنابراین می توان گفت که بهترین دارو برای درمان ضعف و ناتوانایی حرکتی متعاقب سکته مغزی، فعال کردن بیمار با فیزیوتراپی است.

سکته مغزی و فلج شدن یک سمت از بدن

سکته مغزی سبب ضعف یا فلجی در یک سمت از بدن می شود. بسیاری از بیماران مشکلاتی در هماهنگی و تعادل نیز داشته و از خستگی بی رویه در هفته های اول بعد از بروز سکته مغزی رنج می برند. بیماران ممکن است مشکل در خوابیدن داشته باشند که آنها را حتی خسته تر نیز می سازد.

توانایی های اختصاصی از بین رفته یا متاثر شده ناشی از سکته مغزی بستگی به میزان آسیب مغز و از همه مهم تر جایی از مغز که سکته در آن رخ داده است دارد.

رایج ترین مشکلاتی که متعاقب سکته مغزی در زندگی روزمره احتمالا ایجاد می شوند شامل موارد زیر است:

• ضعف یا فقدان حرکت (فلج) در دست ها و پاها
• سفتی عضلات (اسپاستیسیته)
• شانه درد، درد عصبی یا سردرد
• اشکال در بلع
• ایجاد تغییر در روشی که چیزها دیده یا لمس می شوند (مشکلات ادراکی)
• مشکل در تفکر یا به یاد آوردن (مشکلات شناختی)
• ایجاد تغییر در روشی که اشیا هنگام لمس احساس می شوند (مشکلات حسی)
• سختی در تکلم، خواندن یا نوشتن
• بی اختیاری ادرار
• احساس افسردگی یا اضطراب
• مشکلاتی در کنترل هیجان ها
• خستگی

فیزیوتراپی برای حرکت دست در سکته مغزی

یکی از مشکلات جدی و مقاوم به درمان در اغلب بیمار های مبتلا به سکته مغزی، ضعف یا فلج دست است. متعاقب سکته دست حالت شلی (فلاسید) یا سفتی (اسپاستیسیته) دارد که در هر دو حالت استفاده موثر از آن برای بیمار ممکن نیست. مشکل حرکتی اندام فوقانی بیمار به ویژه در انگشتان دست شدیدتر است؛ به طوریکه گاهی انجام حرکات ظریف انگشتان تا مدت ها یا همیشه برای بیمار غیرممکن می گردد. بی حرکتی و عدم استفاده از اندام فوقانی سبب تورم اندام فوقانی و خشکی و دردناک شدن شانه نیز می گردد. بنابراین انجام حرکات اندام فوقانی با یا بدون کمک ضروری است.

فیزیوتراپی برای حرکت دست در سکته مغزی با استفاده از ورزش های تخصصی و آموزش بیمار و همراه وی انجام می شود. همچنین در فیزیوتراپی استفاده روش هایی همانند درای نیدلینگ و شاک ویو به کاهش سفتی عضلات دست می تواند کمک کند . آیینه درمانی (mirror therapy) و محدود ساختن اندام فوقانی غیر مبتلا  (constraint-induced movement therapy) نیز از جمله روش های درمانی فیزیوتراپی برای حرکت دست در سکته مغزی می باشند.

راه رفتن بیماران سکته مغزی

زمانیکه وضعیت پزشکی بیمار باثبات شد، هدف درمان متحرک کردن بیمار و انجام کارهای شخصی تا جای ممکن توسط خودش است. بسته به توانایی بیمار، این ممکن است شامل حرکت کردن و غلطیدن در تخت، سپس جا به جایی از تخت به صندلی باشد. یا ممکن است شامل تعادل در ایستادن، و راه رفتن با و یا بدون کمک باشد. برای بسیاری از بیماران روند پیشرفت تدریجی است و مهم است که هر مرحله آن صحیح انجام شود تا بیمار سالم بماند و اعتماد به نفس اش بازگردد.

برخاستن هر چه سریع تر بیمار از بستر ضروری است، حتی اگر که فقط روی صندلی بنشیند. حرکت کردن به تعادل بیمار کمک می کند و از تشکیل لخته خون در پاها و بسیاری از مشکلات دیگر مانند یبوست و افسردگی پیشگیری می نماید. درباره بهترین نوع صندلی و وضعیت مناسب برای بیمار لازم است که از فیزیوتراپیست راهنمایی بگیرید. فیزیوتراپیست همچنین درمورد استفاده از بالشت ها برای حمایت بیمار در وضعیت های مختلف خوابیده و نشسته به شما آموزش می دهد.

راه رفتن بیماران سکته مغزی معمولا سریع تر از حرکات دست شان حاصل می شود. البته ممکن است که راه رفتن آنها با حالت طبیعی تفاوت داشته باشد و همراه با لنگش و چرخش اندام تحتانی و خم کردن تنه به یک سمت (راه رفتن ترندلنبرگ) باشد. با انجام تمرین های فیزیوتراپی راه رفتن بیماران سکته مغزی سریع تر و طبیعی تر می گردد.

تعداد جلسات فیزیوتراپی سکته مغزی

عوامل بسیاری در تعیین تعداد جلسات فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی دخیل هستند. از جمله این موارد می توان به شدت سکته مغزی، سن بیمار، میزان حمایت خانواده از بیمار، شرایط روحی و روانی بیمار، وجود بیماری های همراه و زمینه ای اشاره کرد.

معمولا بیمار در همان روزهای اول بعد از بروز سکته مغزی با کمک فیزیوتراپیست تشویق به انجام حرکات فیزیوتراپی می شود. فیزیوتراپی در بیمارستان روزانه یک یا دو بار برای بیمار انجام می شود. بعد از ترخیص از بیمارستان، لازم است که فیزیوتراپی به صورت منظم برای بیمار هر روزه انجام شود. برای این کار ممکن است که فیزیوتراپی در منزل یا در یک مرکز فیزیوتراپی انجام گردد. مدت زمان انجام فیزیوتراپی در فرد مبتلا به سکته مغزی در هر جلسه حدود 60 تا 90 دقیقه بسته به میزان تحمل بیمار نسبت به انجام ورزش های فیزیوتراپی می باشد. در مورد تعداد جلسات فیزیوتراپی سکته مغزی موارد زیر را در نظر داشته باشید:

• فیزیوتراپی را هر چه سریع تر بعد از بروز سکته مغزی شروع کنید
• انجام ورزش های تخصصی فیزیوتراپی برای بهبود حرکتی متعاقب سکته مغزی بسیار حیاتی است
• شروع هر چه سریع تر حرکت به معنای بهبود موثرتر و سریع تر می باشد
• میزان پیشرفت بیمار در سه تا شش ماه اول بعد از سکته مغزی بسیار سریع تر و بیشتر از بعد از آن است
• صبور باشید و ناامید نشوید؛ زیرا روند بازگشت حرکات در فرد مبتلا به سکته مغزی معمولا تدریجی و آهسته است
• انجام تمرین های فیزیوتراپی توسط بیمار در فواصل بین جلسات فیزیوتراپی به نتیجه گیری بهتر بیمار کمک شایانی می کند. برای این منظور ممکن است که بیمار به یک کمک مانند پرستار یا یکی از افراد خانواده نیاز داشته باشد
• خستگی برای بیمار ضرر دارد و پیشرفت وی را کند می سازد. بنابراین در انجام ورزش ها افراط نکنید و استراحت و خواب کافی داشته باشید
• در برخی از بیماران ممکن است که ادامه دادن فیزیوتراپی برای چند سال لازم باشد

حرکات فیزیوتراپی برای سکته مغزی

فیزیوتراپیست به عنوان جزئی از تیم درمانی فرد مبتلا به سکته مغزی است. فیزیوتراپیست پیش از در نظر گرفتن برنامه درمانی بیمار، از وی شرح حال گرفته و میزان ناتوانی فیزیکی او را ارزیابی می کند.

حرکات فیزیوتراپی برای سکته مغزی در ابتدا با هدف بهبود تعادل و وضعیت بدنی (پوسچر) هستند. با پیشرفت شرایط بیمار، حرکات فیزیوتراپی با اهداف دشوارتر و طولانی مدت تر همانند ایستادن و راه رفتن داده می شوند.

در جلسات فیزیوتراپی سکته مغزی بهتر است که یک فرد از خانواده بیمار یا پرستارش که با وی بیشتر در تماس است، حضور داشته باشد تا برخی از حرکات فیزیوتراپی برای سکته مغزی که ساده تر هستند را فیزیوتراپیست هم به بیمار و هم به همراه او آموزش دهد. با این کار فرصت تمرین در فواصل بین جلسات فیزیوتراپی بهتر مهیا می شود.

بازگشت تکلم در بیماران سکته مغزی

بعد از بروز سکته مغزی ممکن است که بیمار مشکلاتی در ارتباط از جمله مشکل در صحبت کردن و درک صحبت دیگران داشته باشد. متخصص گفتاردرمانی یک برنامه درمانی برای این مسایل بیمار در نظر خواهد گرفت. به منظور بازگشت تکلم در بیماران سکته مغزی انجام کارهای زیر همزمان با گفتاردرمانی مناسب هستند:

• تمرین صحبت کردن، گوش کردن و نوشتن
• تمرین با استفاده از ادا درآوردن با صورت
• تمرین های مربوط به عضلاتی که برای صحبت کردن به آنها نیاز می باشند تا قدرت و هماهنگی آنها بهبود یابد

طول درمان سکته مغزی

بهبود بعد از یک سکته مغزی بستگی به عوامل بسیاری دارد. از جمله این عوامل شدت سکته و زمانی که از بروز سکته تا دریافت درمان پزشکی سپری هستند. سریع ترین بهبود در سه ماهه اول بعد از یک سکته مغزی رخ می دهد. البته فرایند بهبود همچنان ادامه دارد اما بعد از سه ماه رسیدن به اهداف درمانی معمولا کندتر است و ممکن است سال ها طول بکشد.