یکی از دلایل احتمالی بروز کمردرد، انحراف ستون فقرات است. روش های درمانی متعددی برای بهبود انحراف ستون فقرات وجود دارند. در این مقاله در رابطه با فیزیوتراپی برای انحراف ستون فقرات توضیح داده می شود.
زمانیکه ستون فقرات راستای صحیح و مناسبی دارد، قسمت های مختلف بدن از سر به پایین تا شانه ها، کمر، مفاصل لگن و زانوها تقریبا در یک خط صاف هستند. در صورت داشتن راستای مناسب در ستون فقرات، نیروهای اعمال شده از طریق مهره ها و تنه های مهره ای که برای حمایت طراحی شده اند، در حالت طبیعی نگه داشته می شوند. انحراف ستون فقرات سبب انداختن بار روی مفاصل فاست مهره ها می شود. این مفاصل در حالت طبیعی برای تحمل وزن مناسب نیستند و تنها نقش هدایت حرکات را دارند. بنابراین انحراف ستون فقرات می تواند سبب آزاردگی مفاصل مهره ها و نهایتا درد و ناتوانی گردد.
راستای طبیعی ستون فقرات به معنای کشیدن سر شانه ها به عقب یا منقبض کردن شکم نیست؛ بلکه شامل وضعیت راستای مشخص لگن، دنده ها و سر و گردن می شود.
اغلب مشکلات اسکلتی عضلانی که منجر به درد می شوند، از بی کفایتی بدن ناشی از انحراف ستون فقرات و در نتیجه بار اضافه روی مفاصل ناشی می شود. زمانیکه وضعیت طبیعی ستون فقرات کسب شد، سلامتی و فیتنس حاصل می گردد.
ستون فقرات شما ستونی از استخوان ها است که مهره نامیده می شوند و از جمجمه تا نشیمنگاه امتداد دارند. ستون فقرات، ثبات و حمایت برای اندام های فوقانی، تحتانی و تنه را فراهم می آورند. البته نقش فقرات شما فراتر از حمایت کننده کمر شما است. هرگونه انحراف ستون فقرات می تواند سایر قسمت های بدن را هم متاثر سازد و سبب بروز درد و ناراحتی در آنها گردد.
علایم احتمالی انحراف ستون فقرات شامل موارد زیر می شوند:
مهره های ستون فقرات به 5 بخش مهرهای گردنی، پشتی، کمری، ناحیه خاجی و دنبالچه تقسیم می شوند. ستون فقرات در حالت طبیعی دارای انحناهایی است که آن را مانند حرف S انگلیسی کرده است. وجود این انحناهای ستون فقرات سبب می شوند که قابلیت تحمل بار مهره های فقرات افزایش یابد. انواع انحراف غیر طبیعی در ستون فقرات شامل موارد زیر می شوند:
کایفوز (kyphosis) یا قوز پشتی: اگر انحنای مهره های ناحیه پشتی به سمت عقب از حالت طبیعی بیشتر شود، قوز پشتی رخ می دهد. کایفوز اغلب با گرد شدن سر شانه ها (rounded shoulder) و جلو آمدن سر (forward head) همراه است.
قوز در افراد پیر اغلب به دلیل ضعف در استخوان های ستون فقرات است که سبب فشرده شدن و شکستگی آنها می گردد. انواع دیگر کایفوز می تواند در خردسالان یا نوجوانان به علت بدشکلی ستون فقرات یا گوه ای شدن استخوان های ستون فقرات به مرور زمان ایجاد شود.
قوز خفیف علاوه بر بدشکی ظاهری، مشکلاتی نظیر درد را سبب می شود. قوز شدید می تواند سبب درد و ناراحتی در مهرها و ناحیه پشت و کم شدن حجم های تنفسی گردد. درمان کایفوز بستگی به سن، علت، شدت و اثرات قوز دارد.
اسکلیوز (scoliosis): انحراف ستون فقرات به طرفین اسکلیوز نام دارد. اگر یک انحراف طرفی وجود داشته باشد اسکلیوز c شکل و گاهی دو انحراف طرفی وجود دارد که اسکلیوز s شکل نامیده می شود.
گودی کمر (lumbar lordosis): فقرات کمری به طور طبیعی داری تقعر و به اصطلاح گودی است. در فردی که تقعر ناحیه کمری از حالت طبیعی بیشتر شود، گودی کمر بی رویه ممکن است سبب ایجاد مشکلاتی همانند سرخوردن مهره کمری و کمردرد گردد. عوامل متعددی همانند نرمی مفاصل، بزرگ بودن شکم یا ضعف عضلات شکم می توانند سبب ایجاد گودی کمر شوند.
جلو آمدن سر (forward head): این وضعیت بدنی نامناسب در افرادی که ساعت های متوالی و طولانی پشت کامپیوتر می نشینند بیشتر رخ می دهد. در این افراد تغییرات تخریبی در مهره ها و دیسک های گردنی اتفاق می افتد. از دیگر مشکلات رایج، سردردهای گردنی و حتی تغییر زاویه دید چشمی است.
شاید شما هم از جمله افرادی هستید که مانند احاد جامعه ساعت های متوالی در طی روز می نشینید و تحرک بدنی و ورزش کافی انجام نمی دهند. این شرایط سبب ایجاد وضعیت بدنی نامناسب و بدتر شدن انحراف ستون فقرات می شود.
با انجام ورزش ها و کشش های مناسب می توانید شرایط را بهبود دهید.
پیاده روی در طی روز یکی از روش های موثر برای مبارزه با اثرات منفی طولانی نشستن است. پیاده روی فشار وارده بر استخوان های نشیمنگاه و کمر را تخفیف می دهد.
شما می توانید در طی روز پیاده روی های سریع داشته باشید و مثلا آن را پیش از شروع کار، در زمان استراحت نهار یا پس از شام انجام دهید. برای آنکه نتیجه بهتری از پیاده روی عاید شما شود، موارد زیر را در نظر داشته باشید:
از آنجایی که انحراف ستون فقرات به مرور زمان اتفاق می افتد، اصلاح آن نیز نیازمند تلاش بلند مدت است. گام نخست اصلاح، آگاه شدن شما از راستای ستون فقرات خود و اطمینان از انجام فیزیوتراپی و ورزش های اصلاحی مناسب و منظم است.
موارد شدید انحراف ستون فقرات ممکن است که نیازمند جراحی یا سایر اقدامات درمانی باشند.
یک روش ساده و قابل انجام در خانه و حتی محل کار استفاده از توپ های بزرگ ورزشی به عوض صندلی کار است. با انجام این کار راستای صحیح ستون فقرات در طی روز تقویت می شود. برای انجام آن لازم است که مراحل زیر را انجام دهید:
چند نمونه از ورزش های انحراف ستون فقرات در ادامه مقاله توضیح داده می شوند.
پلانک
تمرینات پلانک توسط فیزیوتراپیست ها به کرات مورد توصیه قرار می گیرند. اگر این تمرین ها درست انجام شوند، عضلات مرکزی (core) شما در پشت و شکم را تقویت می کنند که منجر به برداشتن فشارهای غیرضروری از کمر شما می شود.
جهت انجام تمرین پلانک:
در نمونه دیگر تمرین پلانک، شما می توانید به عوض آرنج ها، درحالیکه آرنج ها صاف هستند، روی کف دست ها وزن بیندازید.
این تمرین ستون فقرات را کشش می دهد و فشار را از کمر تا شانه ها می کاهد.
برای انجام این تمرین مراحل زیر را انجام دهید:
تا جاییکه تمایل دارید تمرین را تکرار کنید، حتما با تنفس هایتان حرکت را انجام دهید.